Lage CO2-voetafdruk kan beren houden zetje geven

Het houden van beren in plaats van borgen heeft diverse voor- en nadelen. De voordelen van beren houden zijn bekend. Beren gaan efficiënter om met hun voer, omdat ze meer vlees aanzetten en minder vet. Vleesaanzet is daarbij een factor vier efficiënter dan vetaanzet.

Daarnaast vervalt bij het houden van beren de noodzaak om de biggen te castreren. Dat scheelt arbeid en geeft minder gezondheidsrisico's. De nadelen van het houden van beren zijn de kans op berengeur en bijvoorbeeld ongewenst beergedrag.

Efficiënte beren

Directeur Gé Backus van Connecting Agri&Food en jarenlang betrokken bij Boars on the Way liet tijdens het webinar de resultaten zien van een recent onderzoek dat de efficiëntie van beren en borgen vergeleek. Daarbij werden de praktijk en onderzoeksresultaten gebruikt uit diverse landen: België, Denemarken, Duitsland, Frankrijk en Nederland. Minimaal verbeterde daarbij de voerconversie met 21 punten: dat is van 2,68 bij borgen naar 2,47 bij beren.

Dat komt volgens Backus omdat de varkens bij deze Franse resultaten beperkt werden gevoerd en de borgen daarmee ook efficiënt hun voer gebruikten. De grootste verbetering werd bereikt in een onderzoek in Duitsland, waarbij de voerconversie daalde van 3 naar 2,56, een verbetering met 44 punten. Als in Europa alle borgen als beer worden gehouden, levert dat per dier een besparing op van 24 kilo voer en is er 300.000 hectare minder land nodig voor het verbouwen van voer.

Voerconversie

Het verschil in voerconversie verklaart ook de betere CO2-voetafdruk van het houden van beren. Die CO2-voetafdruk daalt bij het Franse onderzoek met 6 procent en in het Duitse onderzoek met 13 procent. Gemiddeld over alle resultaten rekent Backus met een daling 9 procent. Bij overschakeling van borgen naar beren zou dat betekenen dat de CO2-voetafdruk daalt met 4,4 miljoen ton CO2-equivalenten.

Daarbij komt dat er een nieuwe Europese duurzaamheidsrichtlijn geldt: de Corporate Sustainablility Reporting Directive (CSRD). Die verplicht grote ondernemingen, dat zijn bedrijven met 250 medewerkers en meer dan 40 miljoen omzet per jaar of meer dan 20 miljoen euro op de balans, om in hun jaarverslag aan te geven wat ze aan duurzaamheid en dus ook de CO2-voetafdruk doen.

'Dat kan dus de laatste zet geven aan het houden van beren', stelt Ten Have. Zij past dit al sinds 1995 toe op haar eigen Hamletz-bedrijf in het Groninger Beerta. 'De voordelen van een beter dierenwelzijn en betere gezondheid, maar ook het uitsparen van een vervelende handeling, wegen daarbij zeker op tegen de nadelen die goed in de hand zijn te houden.'

Tien jaar ervaring

De Franse coöperatie Cooperl met bijna drieduizend aangesloten varkenshouders, heeft eerst een aantal jaar onderzoek uitgevoerd naar het houden van beren en is er in 2013 naar overgestapt. De omschakeling is volgens manager externe relaties Mathieu Pecqueur niet lichtvaardig gebeurd. 'Alle voor- en nadelen van het houden van beren zijn tegenover elkaar afgewogen. Het opsporen van beren met berengeur aan de slachtlijn en het apart verwerken hiervan is een kostenpost.'

Dat moet heel secuur gebeuren, want er mag geen vlees met berengeur bij de consument komen. 'Dat zou erg nadelig uitpakken voor onze verschillende merkproducten die we leveren. De voordelen voor de varkenshouder die niet meer hoeft te castreren, de betere gezondheid, de lagere voerconversie en dus ook lagere voerkosten waren groter. Omdat we als Cooperl de hele keten in handen hebben, is de keuze voor beren houden gemaakt.'

Immunocastratie

Wel is er alles aan gedaan om de nadelen van het houden van beren zo klein mogelijk te houden. Onderzocht is daarbij ook of immunocastratie kon helpen. Volgens Pecqueur woog het nadeel van het toedienen van het vaccin niet op tegen het voordeel van minder beergedrag en minder kans op berengeur.

Om beergedrag te voorkomen, worden de beren wel tijdig geslacht. Pecqueur noemt geen gewicht, maar onderzoek door Boars on the Way toont aan dat de maxima variëren van 105 kilo in Spanje tot 115 kilo in Denemarken en België. Beren hoeven daarbij ook niet perse gescheiden van de gelten gehouden te worden.

Berengeur

Het tijdig slachten draagt daarbij ook bij aan het voorkomen van berengeur. Cooperl heeft het houden van beren daarbij overigens niet alleen voor de reguliere varkenshouderij geïntroduceerd, ook de biologische keten van Cooperl werkt met het houden van beren. Daarnaast heeft Cooperl sterk ingezet op de selectie op berengeur in de eigen fokkerijketen.

Samen met het tijdig slachten, voermaatregelen en zorgen voor een goede hygiëne in de stal is hierdoor het aandeel beren met berengeur gedaald van 5 procent tien jaar geleden naar minder dan 1 procent nu. Dat lage aandeel maakt het ook mogelijk om de beren met berengeur met zekerheid aan de slachtlijn te selecteren. Cooperl maakt daarbij overigens gebruik van de menselijke neus als detectiemethode. Dab blijkt de beste die beschikbaar is.

Antibioticavrij vlees

Als heel belangrijk voordeel van het niet castreren noemt Pecqueur nog dat Cooperl hierdoor kon overschakelen naar productie van vleesvarkens die geen antibiotica meer krijgen. Inmiddels zijn er 737 varkenshouders die geen antibiotica meer gebruiken bij de vleesvarkens.

Ze produceren samen 2,5 miljoen vleesvarkens en daarmee is Cooperl naar eigen zeggen de grootste ter wereld. Het verminderen van het antibioticagebruik gaat verder. Er zijn inmiddels er ook al varkenshouders die hun dieren vanaf de geboorte geen antibiotica meer gebruiken.