Bennie van der Fels draagt steentje bij aan verduurzaming

Het Gelderse Wageningen is de uitvalsbasis voor de activiteiten van Bennie van der Fels. Na zijn jeugd te hebben doorgebracht op een melkveebedrijf in het Overijsselse Slagharen en het volgen van de middelbare school in het Drentse Coevorden, belandde hij voor zijn studie in de 'city of life science'. Nu woont hij er met zijn vrouw met drie kinderen en werkt hij bij Wageningen Livestock Research.

Net terug van zijn jaarlijkse skivakantie neemt de senior projectmanager plaats op het varkensbankje. 'Naast de dagelijkse onderzoeksprojecten is sporten mijn fysieke uitlaatklep. Meerdere keren in de week ga ik met de racefiets de weg op of met de mountainbike de natuur in. Ik tennis met collega's en als het winterweer het toelaat, ga ik het ijs op om toertochten te schaatsen.'

Kasteel Doorwerth

Een van zijn favoriete plekjes is Kasteel Doorwerth. 'In deze omgeving geniet ik van de prachtige natuur. Regelmatig strijk ik hier neer tijdens een toertje met mijn fietsmaten voor een drankje en een praatje.'

In het kasteelcafé loopt Van der Fels een bekende tegen het lijf en er ontstaat een spontaan praatje. 'Dat was een oud-collega die zich bezighield met de ontwikkeling van een classificatiesysteem voor varkens', verontschuldigt hij zich voor het oponthoud. 'Het prikpistool wordt nog steeds benut voor het meten van de spier- en spekdikte en is belangrijk voor varkenshouders en vleesverwerkers. Varkens worden erop ingekocht en geselecteerd om zo elk karkastype optimaal tot waarde te brengen op verschillende afzetmarkten.'

Met het aansnijden van dit onderwerp belandt Van der Fels bij zijn eerste baan in 1994. Bij het Proefstation voor de Varkenshouderij in het Brabantse Rosmalen boog hij zich over het uitwisselen van relevante informatie binnen de varkensketen.

'Het Integraal Keten Beheer (IKB)-systeem was net geïntroduceerd in de varkenshouderij. Individuele dieren volgen met elektronische oormerken was zo'n ontwikkeling waar ik aan heb bijgedragen. De techniek werkte, maar de transponders en afleesapparatuur waren te kostbaar. De techniek is verder ontwikkeld en goedkoper geworden waardoor de praktijk het nu oppikt', zegt Van der Fels.

Varkenspest

In die periode brak klassieke varkenspest uit. Dat heeft diepe indruk op de projectmanager gemaakt. 'De wanhoop van de boeren en de welzijnsproblemen in de varkensstallen raakten mij diep. De rillingen lopen over mijn rug als ik daaraan terugdenk. Dat gebeurt ook als ik beelden zie van ontredderde mensen of dieren na natuurrampen of tijdens zinloze oorlogen.'

Daarmee slaat Van der Fels een brug naar zijn bijdragen aan het verduurzamen van de varkenshouderij. Tijdens een stage bij het Instituut voor Veeteeltkundig Onderzoek in het Utrechtse Zeist dook hij in de vraag hoe dierenwelzijn zou kunnen worden opgenomen in het IKB-systeem. 'In die tijd lag de nadruk op vierkante meters omdat dat meetbaar was. Andere welzijnsindicatoren konden alleen subjectief worden beoordeeld', zegt hij.

Sensortechnologie

'Nu kunnen we afwijkend gedrag in een varkensstal kwantificeren met cameratechnieken in combinatie met slimme algoritmes. Sensortechnologie gaat varkenshouders nog nadrukkelijker ondersteunen bij het tackelen van ongemakken bij de varkens om zo in te spelen op de maatschappelijke discussies over dierenwelzijn en diergezondheid.'

Smart farming gaat niet alleen over het inzetten van sensoren, technieken en geavanceerde cloud-based data-algoritmes. 'Technologie werkt alleen in combinatie met goed vakmanschap van de veehouder. Smart zit 'm ook in het combineren van waarnemingen met gecombineerde sensordata over het gedrag van dieren en leefomgevingscondities zoals het stalklimaat', stelt Van der Fels.

Praktijkbedrijven

Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek doen in de varkenshouderij loopt als een rode draad door zijn leven. Met het verdwijnen van de varkensproefbedrijven in Sterksel, Rosmalen en Raalte is Van der Fels' onderzoeksterrein verschoven naar praktijkbedrijven.

'We werken samen met varkenshouders die enthousiast zijn en sterke betrokkenheid tonen voor de verschillende onderzoeksthema's zoals vrijloopkraamhokken en intacte staarten. Vooral het klankborden met ondernemers is waardevol', licht de projectmanager van Wageningen Livestock Research toe. 'We delen niet altijd dezelfde ideeën of mening, maar door de dialoog aan te gaan kweek je begrip en verbinding.'