'Leren van de Tour de France'

Spieren gebruiken glycogeen – in strengen aan elkaar gekoppelde glucosemoleculen die opgeslagen liggen in de spieren en in de lever – als energiebron. Deze energievoorraad raakt na een uur tot anderhalf uur intensief sporten op. Wanneer duursporters deze voorraad niet aanvullen, ervaren ze een hongerklop, waarbij de prestatie sterk vermindert.

Voor eten tijdens sporten is training vereist. Er zijn voorbeelden van marathonlopers die door het eten tijdens een marathon ernstige darmklachten hebben opgelopen, sommige zelfs onomkeerbaar. De achtergrond – pathofysiologie – van deze darmschade is precies dezelfde schade die varkens door kunnen maken tijdens stress met een vol maag-darmkanaal.

Want wat gebeurt er in de darmen van een topsporter? Al het zuurstofrijke bloed gaat naar de spieren waardoor de bloeddoorstroming in de darmen minimaal wordt. Als sporters niet hebben getraind om te eten tijdens het sporten – je kunt je lichaam hier prima op trainen tijdens het lopen of fietsen in een rustig tempo – wordt het voedsel niet of nauwelijks opgenomen door de darmen. De darmcellen kunnen hun werk niet doen, omdat er een zuurstoftekort in de darm is waardoor de darmcellen beschadigd raken.

Als dan na het sporten de bloedcirculatie door de darmen weer op gang komt, kan er reperfusieschade ontstaan. Tijdens het herstel van de bloedcirculatie (reperfusie) ontstaan er peroxiden en zuurstofradicalen waardoor de darm ernstig kan worden beschadigd. De darm raakt ontstoken. Er kunnen zelfs gaten in het slijmvlies vallen. Dat uit zich in verteringsproblemen en soms zelfs blijvende darmschade.

Deze reperfusieschade treedt dus op na een tijdelijk zuurstoftekort en komt ook bij varkens volop voor. Zo zijn er in Lelystad ooit pas gespeende biggen in een hobbelende kar achter een trekker geplaatst en enkele uren rondgereden. De helft van de biggen had die dag geen eten gehad en de andere helft wel.

De dieren met een volle buik vertoonden op sectie darmproblemen, terwijl de dieren met een lege buik normale darmen hadden. Stress met een volle buik veroorzaakt dus meer problemen. Voer stressvolle handelingen bij varkens daarom liever nuchter uit dan met een volle maag. Daarom adviseer ik om vaccinaties het liefst aan nuchtere dieren te geven en niet net na het voeren.

Tijdens stress komt het dier in de vecht-vluchtmodus. Het bloed gaat vooral naar vitale organen en de darm wordt minimaal doorbloed. De darmen kunnen dan, net als bij de bovenbeschreven duursporters, beschadigd raken. Daardoor kunnen de dieren enkele dagen geen of onvoldoende voer opnemen, gevoeliger worden voor infecties en zelfs uitvallen.

Voorkom dus zoveel mogelijk stress op een volle maag. Boeren die kiezen voor een middagdutje na het middageten, hebben het zo slecht nog niet bekeken

Toine Cruijsen
varkensdierenarts MSD Animal Health Benelux