Mycoplasma-expert adviseert one shot

Mycoplasma hyopneumoniae (M. hyo.) komt op bijna elk varkensbedrijf voor en is een van de belangrijkste ziekteverwekkers in de varkenshouderij. Enkelvoudige infecties met die luchtwegbacterie verlopen meestal goedaardig. Maar onder praktijkomstandigheden fungeert de kiem als een gangmaker voor gecompliceerde ademhalingsaandoeningen, omdat PRRS en/of APP toeslaan. Dat werkt negatief uit op de groei, voerconversie en uitvalcijfers van vleesvarkens.

'Op 80 tot 90 procent van de zeugenbedrijven wordt mycoplasma onder controle gehouden door biggen te vaccineren', zegt dierenarts Tom Meyns, businessunitmanager varken bij Zoetis.

Weerstand opbouwen

'De investering in het vaccineren tegen mycoplasma verdient zich altijd terug, maar het streven zou maximaal rendement moeten zijn. Oftewel: zorgen dat de biggen tijdig weerstand opbouwen met een vaccin dat tot aan de slachtbescherming biedt. Lees de bijsluiter om dat zeker te weten. Dan zullen de technische en economische resultaten tot aan het afleveren naar het slachthuis het meest optimaal zijn', benadrukt Meyns.

In de praktijk worden zowel one- als twoshotvaccinaties tegen M. hyo. toegepast. De ernst van de luchtwegproblematiek op een bedrijf en het gevoel van zekerheid zijn vaak bepalend voor die keuze. 'In de Benelux worden vooral oneshotvaccins gebruikt. Deze vaccins worden eenmalig toegediend, bieden vroege bescherming en geven langdurig antigen vrij', legt de dierenarts uit.

Vroegtijdig toedienen

'Op veel bedrijven gaat mycoplasma in de opfok voor de zesde levensweek van biggen rond. Vroege bescherming is dus vereist en het is verstandig het vaccin vroegtijdig toe te dienen bij gezonde biggen in de kraamstal. Dat zorgt ervoor dat ze bij spenen al goed beschermd zijn', licht Meyns toe.

'Circuleert de kiem in de opfokfase op een later moment, dan is het combineren van het mycoplasmavaccin met bijvoorbeeld een circovaccin te overwegen. Zo'n combinatievaccinatie kan vanaf een leeftijd van drie weken worden toegediend en geeft de dieren na het spenen bescherming tegen circo en mycoplasma', zegt de dierenarts.

Via lucht binnenhalen

De huidige generatie mycoplasmavaccins kan het uitscheiden van de bacterie tijdens een subklinische infectie niet voorkomen. 'Wereldwijd vindt al decennialang onderzoek plaats om hét vaccin te ontwikkelen dat biggen volledig klinisch beschermt tegen mycoplasma waardoor uitscheiding van die kiem ook wordt voorkomen. Eradiceren via vaccinatie kan nog niet. Bovendien is de kans op het via de lucht binnenhalen van de kiem een groot risico. Mycoplasma kan in een straal tot 5 kilometer rond een varkensbedrijf worden verspreid', weet Meyns.

'Beheers mycoplasma door te zorgen voor goede huisvesting, zoals een constant en goed stalklimaat, voldoende leefoppervlak en stalvolume, goede hygiëne, aanvoer van gelten van steeds dezelfde herkomst en tijdige vaccinatie. Bij optimale omstandigheden heb je het minste risico op klinische problemen met de vrijwel overal aanwezige luchtwegbacterie', zegt de dierenarts.

Hoog- en laagvirulente stammen

De dynamiek van M. hyo. volgen op varkensbedrijven gebeurt mondjesmaat. Hoog- en laagvirulente stammen bestaan, maar kunnen met gewone diagnostiek niet van elkaar worden onderscheiden en mutaties binnen een bedrijf verlopen niet zo snel.

Volgens Meyns is monitoren ook niet altijd nodig zolang alles is gericht op de luchtwegbacterie beheersen en biggen zo vroeg mogelijk extra bescherming meekrijgen. 'Steekt een varkenshouder dan nog tijd en geld in monitoring, dan moet hij ook reageren als de dynamiek op zijn bedrijf verandert. Dat is lastig als hij preventief alles op orde heeft.'

Onderzoek aan de slachtlijn

Om zeker te weten dat mycoplasma in het spel is bij luchtwegproblemen, levert onderzoek van vleesvarkens aan de slachtlijn de meeste zekerheid op. 'Hiervoor hebben we bij Zoetis de Miss Piggy-app waarbij we uitgebreid slachtlijnonderzoek kunnen analyseren en visualiseren. Verharding en roodkleuring aan de randen van de longkwabben typeren een infectie met Mycoplasma hyopneumoniae', zegt de dierenarts.

'Zie je meer van zulke letsels bij je varkens, dan heeft dat al flink wat gekost', benadrukt Meyns. 'In samenspel met andere luchtwegpathogenen kan een klinische mycoplasma-infectie tussen de 5 en 10 euro per varken kosten. De groei per dag is 6 tot 16 procent lager en de voerconversie is ongunstiger.'