Enzym dat voor ammoniakuitstoot zorgt zit in iedere betonvloer

Het verlagen van de ammoniakemissie uit een varkensstal is niet eenvoudig. Dat blijkt wel uit de presentatie van onderzoeker André Aarnink van Wageningen Livestock Research dinsdag tijdens de open dag van het Trac Reno-systeem bij zeugenhouder Barend van Santvoort in het Brabantse Nuland.

De zeugenhouder wil een beter klimaat in zijn varkensstal en verwacht dit met aanpak bij de bron te realiseren. Het Trac Reno-systeem dat in zijn dragende zeugenstal is geïnstalleerd, scheidt mest en urine direct. Daartoe zit er onder de roosters het Trac Reno-systeem, ontwikkeld door de Franse coöperatie van varkenshouders Cooperl samen met CRD, een onderdeel van de Cooperl-groep, en in Nederland geleverd door stalinrichter Vereijken, die een joint venture met Cooperl heeft.

Onder de roosters zit een vloer met aan beide zijden een helling van 8 procent naar de giergoot toe. De vaste mest wordt met een schuif iedere twee uur uit de stal verwijderd. De verwachting is dat hiermee een emissiereductie van circa 70 procent haalbaar moet zijn. Omdat in Noord-Brabant de eis is om 85 procent reductie te behalen, is de stal als extra nog uitgerust met een luchtwasser.

Aanpak bij de bron nodig

Aanpak van de emissie bij de bron is volgens Aarnink een goede keuze om te zorgen voor een beter klimaat in de stal. 'Met alleen goed ventileren is er bij minimumventilatie en ook nog daarboven nog een te hoge concentratie van ammoniak en stof in de afdeling. Dat is zowel voor de varkens als de varkenshouder en zijn medewerkers ongewenst. Daarom is aanpak van de emissie aan de bron beter. Alleen is het niet eenvoudig om hiermee een hoge ammoniakreductie te behalen. Daarom verwacht ik in de toekomst dat er vaak een combinatie van technieken nodig is. Met daarbij ook koeling om bevuiling van de dichte vloer in de zomer te voorkomen.'

Uit een vleesvarkensstal zonder emissiearme technieken is er jaarlijks een ammoniakemissie van 3 kilo per varkensplaats. Bij een verkleining van het emitterend oppervlak door vergroting van de dichte vloer met vloerkoeling, schuine wanden in het mestkanaal, metalen driekantroosters en een waterkanaal voorin het hok is een emissie van 1 kilo per varkensplaats haalbaar.

Vermindering van 73 procent

Met een metalen driekantrooster boven het achterste mestkanaal, het Trac-systeem eronder dat de urine direct afvoert en de dikke mest minimaal elke twee uur naar een opslag buiten de stal en toepassing van een waterkanaal voorin het hok komt de emissie naar verwachting op 0,8 kilo uit, een vermindering van 73 procent.

Bij spoelen van de mestkanalen met beluchte vloeistof in combinatie met metalen driekantroosters zou dan een ammoniakemissie van 0,56 kilo per jaar per varken, ofwel 80 procent reductie haalbaar kunnen zijn. Dit systeem wordt net als het Trac-systeem door Wageningen University & Research gemonitord om de werkelijke emissies vast te kunnen stellen.

Ureaseactiviteit

Een van de aandachtspunten bij de emissiereductie is de werking van het enzym urease dat wordt geproduceerd door bacteriën die in de vaste mest zitten. Het enzym breekt het ureum uit de urine af tot ammoniak. Dat is de grootste bron van de ammoniakemissie uit een stal.

Nu is het volgens Aarnink niet zo dat er alleen ammoniakvorming is als urine en mest bij elkaar komen. Als er eenmaal een keer mest op een vloer is gekomen, dan blijven de bacteriën die urease produceren daar aanwezig. Zeker op een betonvloer is dat het geval, maar ook nog op een metalen rooster. De bacteriën blijven in de biofilm op de vloeren en roosters in leven zolang ze maar regelmatig in aanraking komen met urine, ook als er geen vaste mest meer op de vloer komt.

Schoonmaken niet afdoende

Schoonboenen of schoonspuiten van de vloer is niet afdoende om de biofilm en de urease bacteriën weg te krijgen. Dit betekent dan ook dat er van een rooster of dichte vloer altijd wel ammoniakemissie komt. Van een betonrooster is dat circa 0,75 kilo ammoniak per varken per jaar. Van een metalen rooster is het ook nog 0,25 kilo ammoniak per varkensplaats per jaar.

Om de werking van urease te stoppen, is het een optie om een ureaseremmer te gebruiken. Dat kan een middel zijn dat de werking van het enzym stopt of een ontsmettingsmiddel dat de biofilm samen met de ureasebacteriën aanpakt. Op het bedrijf van Van Santvoort zal het gebruik van een middel om de ureaseactiviteit te stoppen worden onderzocht. Het moet ertoe bijdragen dat de beoogde 70 procent ammoniakreductie ook wordt behaald.