Met aangepast voer via bronaanpak naar minder ammoniak en betere resultaten

Door middel van bronaanpak is het lastig om 85 procent ammoniakreductie te bereiken. Maar dat is wel de eis die de provincie Noord-Brabant in 2024 stelt aan varkensstallen en die in 2028 in heel Nederland zal gelden. Eenvoudigweg overgaan naar een luchtwasser is geen optie. Dit vanwege de vele juridische perikelen rondom dit thema. Het aanpakken van de emissie bij de bron is bovendien veel beter voor de varkens en de dierverzorgers in de stal. Verder levert de dagverse mest meer biogas en betere mestproducten op.

‘Voor Innovatiepark De Vlier in het Brabantse Deurne, waarin vijf varkensbedrijven samenwerken, is bronaanpak van ammoniakemissie daarom het principiële uitgangspunt’, stelt Iwan Gijsbers. Hij is een van de initiatiefnemers. ‘Dit combineren we dan met centrale mestverwerking, waarbij de mest via de pijpleidingen vanuit vijf bedrijven wordt aangevoerd.’

Omdat het (nog) niet lukt om via bronaanpak met zekerheid de ammoniakreductie van 85 procent te behalen, heeft Gijsbers contact opgenomen met Fransen Gerrits. Hij stelde daarbij de volgende vraag: is het mogelijk om via het voer de ammoniakemissie uit de stal verder te verlagen, zodat die 85 procent wel gehaald kan worden?

‘Die handschoen hebben we uiteraard opgepakt’, zegt hoofd nutritie Jan van Haperen van Fransen Gerrits. ‘Want met voeding kun je heel wat bereiken. Daarbij is de toekomst van varkenshouders ook onze toekomst en geloven we erin dat er een plek voor varkenshouders blijft.’

Minder eiwit en betere benutting

Van Haperen nam contact op met DSM-Firmenich. Dit bedrijf staat bekend om voeradditieven die de ammoniakuitstoot kunnen verlagen. Doel was om samen tot een geschikt varkensvoer te komen. ‘Eerst hebben we ons voer verder geoptimaliseerd op voerconversie, eiwitgehalte en eiwitsamenstelling’, zegt de nutritionist. ‘Het streven was dat de varkens zoveel mogelijk vlees konden produceren met zo min mogelijk eiwit.’

Aan dat voer zijn twee additieven van DSM-Firmenich toegevoegd. De eerste is het bekende Vevovitall. Dit is een benzoëzuur met een hoge zuiveringsgraad waarvan wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat het de ammoniakuitstoot verlaagt. ‘Dat komt omdat het middel de zuurgraad van de urine verlaagt en dus de ammoniakuitstoot beperkt’, weet general manager André van Lankveld van DSM-Firmenich in Nederland.

Ten tweede is Digestarom Finish toegevoegd. ‘Dit middel bevat een combinatie van kruiden en etherische oliën. Dit additief zorgt allereerst voor een hogere aanmaak van pepsine, het enzym dat eiwitten splitst in aminozuren waarmee het varken spiereiwitten aanmaakt.’

Ten tweede zorgt dit middel voor minder ontstekingsreacties. ‘Deze treden altijd op en kosten energie. Ook gaat er eiwit verloren. Vevovitall en Digesterom Finish hebben gezamenlijk dus een betere eiwitvertering en -benutting tot gevolg.’

Om het effect te testen, is het voer ingezet op een vleesvarkensbedrijf met 480 dieren van Innovatiepark De Vlier. Op dit bedrijf wordt via all-in/all-out gewerkt. De stal wordt dus in een keer vol gelegd en aan het einde gaan alle varkens naar de slachterij. De resultaten die hier worden behaald, gelden voor het gehele koppel, ook voor de achterblijvers.

De helft van de varkens op het vleesvarkensbedrijf kreeg een controlevoer van Fransen Gerrits, de andere helft kreeg het geoptimaliseerde proefvoer met de additieven van DSM-Firminich. In de proef- en controleafdelingen werd de ammoniakuitstoot tijdens de hele ronde continu gemeten met twee verschillende meetinstrumenten.

20 procent minder ammoniak

De proef is goed geslaagd. De ammoniakuitstoot bij de vleesvarkens die het proefvoer kregen, daalde met 20 procent. Uit de metingen bleek dat het niveau voortdurend lager lag en dat er minder schommelingen waren. Er zijn ook geen zeer hoge pieken meer. Dat de uitstoot zo fors is gedaald, heeft te maken met de betere benutting van het eiwit. Het ureumgehalte in de urine daalt, waardoor minder ammoniak vrijkomt.

‘Nu moeten we de provincie Noord-Brabant ervan zien te overtuigen dat we de combinatie van voermaatregelen met bronaanpak mogen onderzoeken’, zegt Gijsbers. ‘Dat kan als we mogen werken met doelvoorschriften en ze ons de kans geven deze opties te onderzoeken. Lukt dat niet, dan moeten we voor een luchtwasser kiezen. Dit terwijl de provincie innovatie juist stimuleert en bronaanpak een goede methode vindt.’

De veel betere eiwitbenutting heeft ook gunstige resultaten voor de prestaties. De varkens die het controlevoer kregen, realiseerden een groei van 952 gram per dag en een voerconversie van 2,3. Dat is an sich al goed. Maar de varkens op het proefvoer deden het nog beter. Zij realiseerden een groei van 1.016 gram per dag en een voerconversie van 2,18. ‘Dit grote verschil in met name de voerconversie hadden we niet verwacht’, aldus Van Haperen.