Innovatie en doelsturing staan centraal in landbouwbegroting 2025

De totale landbouwbegroting bedraagt in 2025 bijna 4,7 miljard euro. Dat is een forse stijging ten opzichte van 2024, toen 2,86 miljard euro was uitgetrokken voor het departement. Gedurende het jaar is de begroting van het ministerie al flink verhoogd, doordat het kabinet de budgetten voor de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties (Lbv) en die met piekbelasting (Lbv-plus) heeft opgehoogd en geld heeft gereserveerd voor de verplaatsingsregeling en voor het verhogen van het budget voor de ecoregeling.

De landbouwbegroting bevat geen grote verrassingen. Het beleid dat in de begroting wordt aangekondigd, geeft invulling aan de punten van het hoofdlijnenakkoord en het regeerprogramma dat eerder is aangekondigd. Het ministerie van LVVN wil beleid maken gericht op een toekomst met verdienvermogen voor boeren, tuinders en vissers. Daarnaast zet het ministerie zich in voor waardering, instandhouding en, waar nodig, herstel van de natuur en de biodiversiteit.

De accenten liggen op innovatie, opkoop en de mestmarkt. Het kabinet ondersteunt boeren door praktische kennis te ontsluiten en innovaties te stimuleren. Daarnaast ondersteunt het kabinet boeren die hun bedrijf willen aanpassen of ontwikkelen met advies, bedrijfsopvolging met een vestigingspremie voor jonge boeren.

Vrijwillige opkoopregeling

In het hoofdlijnenakkoord is eenmalig 5 miljard euro beschikbaar gesteld voor een meerjarige investering in de agrarische sector. Dit bedrag is vanaf 2026 beschikbaar en wordt onder meer gebruikt voor een doorlopende vrijwillige opkoopregeling die in dat jaar van start gaat. Daarnaast is er, ook vanaf 2026, structureel 500 miljoen euro per jaar beschikbaar voor agrarisch natuurbeheer door boeren.

Van die 5 miljard euro gaat volgend jaar een bedrag van 40 miljoen euro als 'startpakket' naar de begroting van het ministerie van LVVN. Het geld is bedoeld voor maatregelen om de mestmarkt te verlichten (15 miljoen euro), voor doelsturing (8 miljoen euro), natuurmonitoring (8 miljoen euro), visserij (4,5 miljoen euro), innovatie (3,5 miljoen euro) en dierwaardigheid (1 miljoen euro).

Kritische prestatie-indicatoren

Het kabinet wil sturen op doelen (doelsturing), zodat boeren zelf kunnen bepalen wat er nodig is voor de doorontwikkeling van hun bedrijf. Het kabinet trekt volgend jaar 8 miljoen euro uit voor het ontwikkelen van een systematiek voor deze doelsturing, de kritische prestatie-indicatoren. Bedrijven kunnen daarmee laten zien waar ze zich bevinden op weg naar de gestelde doelen. Het budget biedt ook ruimte om te experimenteren met innovaties in de praktijk.

Vanaf 2025 komen er drie tot zes locaties om te experimenteren, zoals met watermeetsystemen voor de akkerbouw, precisielandbouw met onkruidrobots, en effecten van weidegang van melkvee. De opgedane kennis wordt gedeeld via een nationaal platform. Ook onderzoekt het Rijk met het programma 'Robots naar de boerenpraktijk' hoe bedrijven kunnen besparen op arbeidskrachten door gebruik te maken van machines.

Natuurmonitoring

Om de natuur in Nederland op het land en in het water te behouden en de daadwerkelijke staat van de natuur leidend te laten zijn, is goede natuurmonitoring cruciaal. De laatste jaren is de vraag toegenomen naar betere, meer uniforme en gebiedsgerichte data, met meer inzicht in de effectiviteit van maatregelen. Hiervoor komt in 2025 7,5 miljoen euro extra beschikbaar. Ook komt er 0,5 miljoen euro extra beschikbaar om de Nationale Databank Flora en Fauna zo snel mogelijk kosteloos open te stellen voor publieke doeleinden.

Volgens de Europese natuurherstelverordening moet Nederland binnen twee jaar een eerste versie van het nationaal natuurherstelplan indienen bij de Europese Commissie. Hiervoor is in totaal 43,8 euro miljoen euro gereserveerd. Van dat bedrag komt 17,5 euro miljoen euro op de begroting van 2025 te staan.

Dierwaardigheid

Het kabinet wil stappen zetten naar een dierwaardige veehouderij. Hiervoor moeten veehouders niet alleen een goed werkend houderijsysteem hebben, maar zij moeten ook hun producten voor een goede prijs kunnen verkopen.

Daarom wil het ministerie van LVVN ketendeals stimuleren, waarin veehouders en afnemers samenwerken en afspraken maken over de verkoop van producten met aandacht voor dierwaardigheid. Doel is om de markt voor deze dierwaardig geproduceerde producten te versterken. Het kabinet trekt hiervoor in 2025 1,0 miljoen euro uit.

Koplopersprojecten

Het ministerie van LVVN blijft volgend jaar gebiedsspecifiek doorwerken om afhankelijk van het gebied de juiste maatregelen te kunnen nemen, ondanks dat het ministerie stopt met het Nationaal Programma Landelijk Gebied. Het ministerie doet dit samen met de provincies. Daarom stelt het kabinet 45,5 miljoen euro extra beschikbaar voor provincies om koplopersprojecten uit te voeren in het landelijk gebied.

Ook is er de komende jaren 172 miljoen euro beschikbaar voor de nationale grondbank, wat zorgt voor meer grondmobiliteit. Het geld gaat naar de aankoop van gronden die later kunnen worden gebruikt voor bijvoorbeeld kavelruil en verplaatsing.

Voor het plan van landbouwminister Femke Wiersma om de druk op de mestmarkt te verlichten, is 15 miljoen euro gereserveerd. Dit geld is onder meer bestemd voor stimulering van de exportmarkt voor mest met een gezant om de vraag aan te trekken 0,5 miljoen euro, aanjager voor het oplossen van knelpunten voor vergunningsverleningstraject voor mestverwerking (1,5 miljoen euro) en het optuigen van een nieuwe subsidieregeling waarmee boeren mest geschikt kunnen maken voor de export (7,5 miljoen euro).