Linda Verriet: ‘Sector moet op zoek naar nieuwe balans’

De weersomstandigheden zijn zeer wisselend als Linda Verriet haar visie aan de keukentafel bij haar thuis uit de doeken doet. Harde windvlagen, periodes met regen en donkere wolken wisselen zich af met droge momenten en heel sporadisch laat het zonnetje zich zien.

Of dit weer synoniem staat voor de uitdagingen waar de sector in 2025 mee te maken krijgt, daarover laat de voorzitter van de Producentenorganisatie Varkenshouderij (POV) zich genuanceerd uit. 'Als je alleen de marktperspectieven belicht, dan blijft de zon dit jaar en de komende jaren schijnen. Kijk je naar de uitwerking van de beëindigingsregelingen en het mestdossier, dan wacht een spannend en moeilijk jaar.'

Is marktoptimisme een goede basis?

'Natuurlijk. En menig ondernemer heeft mooie plannen op de plank liggen en ingediend om te investeren in de sector. Ze willen oude stallen vervangen door nieuwe, renoveren of aan mestbewerking gaan doen en zo werken aan het terugdringen van emissies en inspelen op het dierenwelzijn.'

'Toch zetten velen een pas op de plaats. Ze geven het verdiende geld uit aan activiteiten buiten de varkenshouderij omdat randvoorwaarden en wet- en regelgeving zeer onduidelijk zijn. En omdat vergunningen niet afkomen. Na jaren van stagnatie moeten investeringen en de vernieuwingsdrang van de sector echt op gang komen. De regering dient versnelling te faciliteren.'

Ruimte geven om te ondernemen?

'Het regeerakkoord ziet er veelbelovend uit voor ondernemende varkenshouders, ik hoop dat deze regering aanblijft. Helaas verzandt de Tweede Kamer in populistische reacties en discussies en de waan van de dag. Aan inhoud op agrarische thema's ontbreekt het omdat het landbouwminister Femke Wiersma moeilijk wordt gemaakt, ook door coalitiepartners.'

'Daarom wens ik haar moed en lef toe bij het werkelijk veranderen van zaken en daarbij tien jaar vooruit te kijken. Helder beleid maken, heldere doelen stellen en ondernemers de ruimte geven daarnaartoe te groeien. Versnelling brengen in vergunningsverleningsprocessen en bestuurslagen als provincies daarin meenemen en sturen.'

Mest wordt een nog groter pijnpunt?

'Laat ik beginnen met mijn hoop op een droog voorjaar. Dan kan er volop drijfmest op akkers en weilanden worden aangewend. Dat helpt de ergste nood te ledigen, maar het wordt wat mestafzet betreft een lastig jaar. Het zal veel zuur geld kosten. Pleisters plakken is meer dan ooit nodig. Mestverwerkers stimuleren op maximale capaciteit te draaien, mestopslagcapaciteit volledig benutten en aanwending van renure – mineralenconcentraten van mestverwerkers die deelnemen aan de pilot – stimuleren bij akkerbouwers.'

'Daarnaast spannen we ons in om de mestopslagen bij veebedrijven die deelnemen aan een van de landelijke beëindigingsregelingen te mogen behouden. Als die mest in de putten kan blijven, voorkom je dat er meer druk op de mestmarkt komt. Ik heb vertrouwen in de kwartiermaker die zich over mestzaken buigt om acute problemen zoveel mogelijk te voorkomen, maar vooral ook oog heeft voor oplossingen voor de lange termijn. In pilotvorm is veel mogelijk. Daar is bestuurlijke moed en lef voor nodig.'

Gaan de Lbv en Lbv-plus de varkenssector flink opschudden?

'Dat is wel zeker. In bepaalde gebieden, zoals Noord-Limburg en Zuidoost-Brabant, verdwijnen veel varkensbedrijven. Ook mooie en grote bedrijven op gunstige locaties. Bedrijven die klaar waren voor de toekomst en toch stoppen. Het exacte aantal zeugen en vleesvarkens dat in Nederland gaat verdwijnen, zal in de loop van dit en volgend jaar zichtbaar worden. Maar dat we als sector een nieuwe balans moeten zien te vinden, dat is wel duidelijk.'

Bang voor Afrikaanse varkenspest?

'Het allergrootste risico voor de varkenssector in Nederland is het binnenkomen van dat virus. Varkenshouders beseffen dat terdege en als sector zijn we alert. We oefenen met draaiboeken, zijn kritisch op reiniging en ontsmetting en onderhouden contacten met relevante buitenlandse partijen, zoals de Koninklijke Nederlandse Jagersvereniging en organisaties van onder meer buitenvarkens en hobbydierhouders. Dus 'fingers crossed'.'

Kunnen supermarkten voldoende stervarkens binnenhalen?

'We hebben dat niet goed genoeg in beeld. Afgelopen jaar zijn toch veel varkensbedrijven aan de slag gegaan om te voldoen aan de Beter Leven-criteria die per 1 januari 2025 gelden, omdat er geld is verdiend en de marktperspectieven gunstig zijn. Wel heeft de Dierenbescherming voorstellen voor nieuwe Beter Leven-eisen voor advies naar ketenregisseurs en andere belanghebbenden gestuurd. Het gaat om forse nieuwe eisen en investeringen waarvoor boeren moeten worden betaald.'

'Die randvoorwaarde en concrete afspraken moeten er ook komen voor de dierenwelzijnseisen die volgen uit de algemene maatregelen van bestuur rond het Convenant dierwaardige veehouderij. Ondernemers willen wel investeren, maar er moeten vergunningen komen en de meerkosten moeten betaald worden. Anders kunnen we niets. Die algemene maatregelen van bestuur komen begin maart openbaar voor internetconsultatie.'

Zijn circulaire ambities haalbaar?

'De ambitie dat varkensvoeders 100 procent ontbossingsvrije soja en palmolie bevatten, gaan we dit jaar realiseren. In 2030 willen we een 40 procent lagere CO2-uitstoot van varkensvoeders hebben dan in peiljaar 2018. Ketenpartijen en varkenshouders willen daar gas op geven, maar ze zijn afhankelijk van regelgeving, onder meer op het gebied van vergisting en mestverwerking. Als de overheid ons daarbij niet faciliteert, gaan we dat doel niet halen. Ook hier geldt: boeren willen wel. De overheid én de markt moeten verantwoordelijkheid pakken en gaan faciliteren.'

Blijft het arbeidsplaatje invulbaar?

'We investeren in het geven van gastlessen bij onderwijsinstellingen op hbo- en mbo-niveau. Bij studenten Diergeneeskunde aan de Universiteit Utrecht is dat afgelopen jaar eveneens gebeurd. Met deze inspanningen proberen wij als POV de varkenssector te helpen bij de instroom van vakmensen. Daarnaast zijn we partner binnen KPV, een platform dat zich richt op scholing van medewerkers op varkensbedrijven. Het is belangrijk dat we onze sector aantrekkelijk houden voor instromers én onze werknemers.'

Hoe is de relatie met ngo's?

Verriet zucht diep: 'Met een aantal organisaties is goed en constructief contact, met andere helaas helemaal geen. Deze laatste ngo's zijn op niets anders uit dan het bashen van de sector en heel Nederland aan plantaardig eten krijgen. Die organisaties hebben veel geld en produceren veel tegengeluid. Maar ik vraag mij af of die stemmingmakerij wel overeenkomt met wat het merendeel van de Nederlanders met de varkenshouderij wil. Dit jaar gaan wij daar onderzoek naar doen.'

Wordt activisme ingedamd?

'Als het aan ons ligt wordt de wetgeving aangepast om boeren te beschermen tegen extremisme. We hebben onderzoek gedaan bij veehouders en transporteurs en schrokken van de uitkomsten. Er is veel activisme, van treiteren tot aan serieuze bedreigen. Het loopt de spuigaten uit.'

'De recente vrijspraak van de activisten in Boxtel doet daar nog eens een schepje bovenop, boeren zijn vogelvrij verklaard. Veehouders wonen en werken meestal op dezelfde plaats en de adressen van hun onderneming naar buiten brengen is zeer privacygevoelig. Boeren in Nederland dienen in een veilige omgeving voedsel te kunnen produceren. Bovendien is het veiligstellen van de productie van voedsel – een basisbehoefte – een belangrijke taak voor de overheid.'