Braks zette als eerste mes in mestoverschot

Oud-minister van Landbouw Gerrit Braks is op 84-jarige leeftijd overleden. De in Odiliapeel geboren boerenzoon sprak als CDA-bewindsman de taal van de boeren. Maar ook was hij de eerste die ingreep om de mestoverschotten aan te pakken door de invoering van de Interimwet varkens- en pluimveehouderijen.

De  foto is gemaakt bij de opening van het Proefstation voor de Varkenshouderij in Rosmalen op 17 juni 1987. Hij staat op de foto met de toenmalige directeur Pim Brascamp en burgemeester Don Burgers.

De Interimwet varkens- en pluimveehouderij werd door Braks op 1 november 1984 ingesteld om de mestoverschotten in te perken. De Interimwet verbood per direct de uitbreiding van varkens- en pluimveehouderijen in Nederland, in bepaalde gebieden. Er was daarbij nog wel de mogelijkheid om onder het verbod uit te komen als er al een vergunning tot uitbreiding of nieuwbouw was ingediend en er verplichtingen tot investeringen waren gedaan. Hierdoor had de Interimwet niet het beoogde effect.

De Interimwet moest de tijd overbruggen tot het totstandkoming van de nieuwe Meststoffenwet en de Wet Bodembescherming. Dat gebeurde uiteindelijk in 1987. Sinds 1988 geldt er daarbij een uitrijverbod voor mest en maximale gebruiksnormen van dierlijke mest met nog hoge hoeveelheden van 250 kilo fosfaat voor grasland, 350 kilo voor maisland en 125 kilo voor overig bouwland. Vanaf 1991 zijn die normen steeds verder verlaagd tot het huidige niveau op basis van de gewasonttrekking.

Bij de afschaffing van de melkquota door de EU liet Braks nog een keer van zich horen. Hij voorspelde dat dit weer snel zou leiden tot mestoverschotten en de nieuwe invoering van mestquota. Op 1 juli 2015 werd de invoering van de fosfaatrechten voor rundvee aangekondigd en kreeg hij dertig jaar na de Interimwet het gelijk aan zijn zijde.

Braks studeerde in 1965 af aan de toenmalige Landbouwhogeschool in Wageningen. Hij werkte daarnaast tien jaar lang op het bedrijf van zijn ouders. Na een functie bij de Landbouwvoorlichtingsdienst begon hij als landbouwraad in Brussel en klom op tot permanente vertegenwoordiger van Nederland in toen nog de EEG. Hij heeft daar onder andere meegewerkt aan de invoering van de melk- en visquota. In 1977 werd hij lid van de Tweede Kamer en van 1980 tot 1981 was hij voor het eerst Landbouwminister. Na een onderbreking van een jaar in Brussel, keerde hij in 1982 weer terug als Landbouwminister. Dat bleef hij tot zijn aftreden in 1990 vanwege de visfraude (ontduiken van de visquota). Na die periode was hij nog 12 jaar lid van de Eerste Kamer.