Afrekenbare Stoffenbalans vervangt varkensrechten

In de Afrekenbare Stoffenbalans komt aan de ene kant alle input op het bedrijf, zoals voer, aanvoer dieren en bemesting, en alle output aan de andere kant: nuttige producten met marktwaarde, inclusief hoogwaardig mest. Het verschil is het overschot aan mineralen dat niet wordt gebruikt en leidt tot emissies.

Voor de berekeningen moet de Afrekenbare Stoffenbalans zoveel mogelijk gebruikmaken van actuele metingen, vanuit het principe van 'meten is beter weten'. Het betekent precies vastleggen wat erin gaat en wat eruit gaat en gebruikmaken van sensoren voor het meten van de uitstoot.

Deze Afrekenbare Stoffenbalans sluit volgens het college integraal aan bij de vijf oplossingsrichtingen voor de stikstofproblematiek, de 5 M's. Dat zijn: 1) de mineralen in balans krijgen, binnen de randvoorwaarden en kaders die volgen uit het 2) moderniseren van het mestbeleid, 3) het maatwerk in de ruimtelijke inrichting, 4) het minimaliseren van de lokale natuurbelasting en 5) meten is beter dan weten.

Ook andere stoffen

Het adviescollege richt zich op stikstof, maar vindt dat de Afrekenbare Stoffenbalans nadrukkelijk 'meekoppelkansen' biedt voor andere stoffen. Naast ammoniak en stikstofoxiden kan het ook gaan om fosfaat, fijnstof, geur, methaan en lachgas.

Voor stikstof en de andere stoffen komen dan normen die in de loop van de tijd scherper worden. Daarbij wordt het systeem zo ingericht dat degenen met een groot overschot meer moeten dan de bedrijven met een klein overschot. Goed gedrag in het verleden wordt daarmee beloond.

Er moet ook een systeem komen van financiële prikkels. Denk aan een beloning voor het behalen van de doelstelling en boetes indien het doel niet wordt behaald.

Doelvoorschrift

Het toegestane overschot is een doel. De veehouder kan zelf kiezen hoe hij dat bereikt. Voor het bereiken van de doelen van de stikstofuitstoot zal mestscheiding aan de bron en directe verwerking belangrijk worden, zodat er zo min mogelijk verliezen optreden, zo staat in het rapport.

Aan de inputzijde is het gebruik van circulaire grondstoffen van belang om binnen Nederland zo min mogelijk aanvoer te krijgen. De Afrekenbare Stoffenbalans kan bij uitstek een katalysator zijn om de kringlooplandbouw met maatwerk in de praktijk te brengen, verwacht het adviescollege.

Als het aan het college ligt, worden alle rechtensystemen (dier-, fosfaat-, varkens- en pluimveerechten) en zoveel mogelijk middelvoorschriften – waaronder de Regeling ammoniak en veehouderij en de Regeling emissiearme aanwending mest – afgeschaft na bewezen effectiviteit van de Afrekenbare Stoffenbalans. De huidige mestwetgeving en alle strakke middelvoorschriften, zoals verplichte veevoermaatregelen, zijn te complex.