Dierenwelzijn gaat samen op met vleeskwaliteit bij Tummel

Eind 2018 was het spannend voor Duitse varkenshouders: zou het verbod op onverdoofd castreren per 1 januari 2019 ingaan of niet? Op het laatst kwam er twee jaar uitstel. 'Nog een keer uitstel zal er niet komen', stelt Reinhard Daldrup, verantwoordelijk voor de inkoop en pr bij slachterij Tummel in Schöppingen.

'Daarom wilden we de optie van vaccineren tegen berengeur goed onderzoeken. Want verdoofd castreren en beren houden hebben beide grote nadelen. Verdoofd castreren verslechtert de concurrentiepositie ten opzichte van Denemarken en Nederland en beren houden zien we niet als optie.'

Dure methode

Verdoofd castreren met isofluraan is een dure methode. Het kost minimaal 2 tot 3 euro als de varkenshouder het zelf doet, en kost veel tijd. De biggen krijgen eerst pijnstilling. Pas twintig minuten later worden ze verdoofd en gecastreerd.

Isofluraan is voor varkenshouders of medewerkers niet zonder risico. Ze kunnen zelf verdoofd raken als de apparatuur niet goed werkt en blootstelling aan isofluraan kan op de lange duur tot leverschade leiden. Verder blijft castratie een chirurgische ingreep die het risico van besmetting met zich meebrengt.

Te veel nadelen

Beren houden heeft volgens Daldrup ook te veel nadelen. 'Op de varkensbedrijven geven beren veel onrust en groeiachterstand. Voor ons als slachterij zijn beren geen optie. We slachten wekelijks dertigduizend varkens, waaronder vijfhonderd beren. Meer willen we er liever niet', zegt hij.

'We zien veel huidbeschadigingen bij beren en het risico op berengeur is groot. Het verwerken van vlees met berengeur kan alleen in kleine hoeveelheden. Meer beren slachten levert het risico op dat toch verwerkt vlees met berengeur bij de consument terechtkomt, met grote nadelen voor de afzet.'

Een ander probleem vindt de slachterij de vleeskwaliteit van beren. Het vlees heeft doorgaans te weinig intramusculair vet, is te rood, er zit te weinig vetbedekking op het karkas en het buikvlees is te zacht. Daldrup: 'Voor ons en de Duitse slachterijen en vleesverwerkers is elke dag dat er beren worden geslacht, een slechte dag.'

Proef met Improvac-beren

Om de varkenshouders en de slachterij een andere optie te bieden, is slachterij Tummel samen met de varkenshouders een proef gestart. Doel is het slachten van minimaal honderdduizend beren die met Improvac tegen berengeur zijn gevaccineerd. Eind dit jaar is dat aantal behaald.

Voor de start van de proef bezocht Daldrup België, waar supermarktketen Colruyt al jarenlang vlees in de schappen heeft van gevaccineerde beren. Na afloop lukte het hem om de eerste varkenshouders ervan te overtuigen dat vaccineren een goede optie kan zijn.

140 bedrijven

Twee bedrijven begonnen ermee. Nu zijn er 140 bedrijven en dat aantal groeit naar verwachting verder tot 300 eind dit jaar. In het begin waren het vooral gesloten bedrijven die de overstap maakten. Nu zijn er ook vleesvarkensbedrijven die deelnemen.

Bij het begin van de proef was er bij Daldrup nog enige scepsis over het slagen. 'De voordelen voor ons als slachterij en vleesverwerker zijn duidelijk. We zien geen dieren meer met ernstige huidschade door vechten. Bij de gevaccineerde beren is er geen sprake van berengeur. Het vlees ruikt bij het braden weer zo lekker als varkensvlees ruiken moet. Het vlees ziet er mooi roze uit en de vlees- en vetkwaliteit zijn vergelijkbaar met die van borgen. De verwerking tot vlees en vleeswaren kent geen enkele beperking', somt hij op.

'We hebben bij onze afnemers aangegeven dat we met gevaccineerde beren gaan werken en die niet gaan onderscheiden van het vlees van borgen of gelten. Niet één afnemer heeft zich daarop teruggetrokken.'

Varkenshouders enthousiast

Volgens Daldrup zijn de deelnemende varkenshouders enthousiast. Na de tweede vaccinatie tegen berengeur zijn de varkens rustig. Het berengedrag is verdwenen en er is geen agressie meer. Daarbij profiteren de varkenshouders tot die tweede vaccinatie van de voordelen van beren die veel efficiënter met het voer omgaan.

Verder blijken de varkenshouders er verbaasd over hoeveel impact castreren had op de biggen. Het is maar een korte handeling en de biggen gaan weer direct drinken bij de zeug, maar toch hebben de biggen er een paar dagen last van. Zonder castreren groeien ze duidelijk beter door. De kosten van het gebruik van Improvac van 3 tot 4 euro worden al minimaal goedgemaakt door de betere resultaten ten opzichte van gecastreerde beren.

Slachtresultaten

Ook de slachtresultaten zijn goed. 'De indexpunten van de AutoFOM-classificatie zijn bij de gevaccineerde beren hoger en dat levert circa 2 euro op', zegt Daldrup. 'Alles bij elkaar levert Improvac voor de varkenshouders voordeel op. Een varkenshouder die eerst met beren werkte, vertelde dat hij het liefst veel eerder was overgestapt op vaccineren tegen berengeur.'

Belangrijk is dat het vaccineren goed gebeurt. Daartoe is er een entploeg opgezet door Zoetis, leverancier van Improvac. Die entploeg verzorgt het tweemaal vaccineren en de controle twee weken later. Er zijn nu al veel bedrijven die zelf vaccineren. Zeker de gesloten bedrijven die al ervaring hebben met vaccineren van biggen en zeugen, vinden het vaccineren van beren geen probleem.

Griepuitbraak

De controle twee weken na de tweede vaccinatie is er om zeker te weten dat het vaccineren goed werkt en er geen onregelmatigheden zijn opgetreden. Een griepuitbraak direct na een vaccinatie tegen berengeur kan bijvoorbeeld nadelig uitpakken.

Daldrup: 'Dieren die bij de controle toch berengedrag vertonen, vaccineer je opnieuw. Dan ben je nog op tijd om te voorkomen dat ze bij het slachten berengeur hebben. In de slachterij controleren we in de wachtstal nog een keer. Zit daar een onrustig dier tussen, dan slachten we die als beer.'

Afzetmarkt opent zich

De proef met honderdduizend gevaccineerde beren pakt ook goed uit bij de afnemers van Tummel. Er is niet één afnemer die zich heeft teruggetrokken en ook de export naar derde landen loopt geen enkel risico. Dat heeft ook slachterij Tönnies al duidelijk bevestigd. Tönnies slacht, net als Vion en Westfleisch, al gevaccineerde beren. Er is zelfs sprake van dat de korting die Tönnies nu nog hanteert, eraf gaat.

Volgens Daldrup is die korting niet nodig. 'Dat kan door te werken met certificaten waarin de varkenshouder vermeldt wanneer de beren zijn gevaccineerd en wanneer de controle op berengedrag is uitgevoerd. Als je daarna in de wachtstal van de slachterij nog een keer controleert, weet je zeker dat je geen berengeurprobleem hebt.'

Publieke opinie positief

Van weerstand tegen gevaccineerde beren is bij de publieke opinie in Duitsland geen sprake meer. Het is eerder andersom. Alle media hebben positief geschreven over vaccineren. De publieke opinie keert zich juist nu stevig tegen onverdoofd castreren. Dat wordt als onacceptabel gezien en ook beren houden komt er niet altijd goed vanaf.

Dierenwelzijnsorganisaties, consumentenorganisaties en retailers scharen zich achter vaccinatie als goed alternatief naast het verdoofd castreren met isofluraan. Alle grote supermarktketens accepteren vaccinatie tegen berengeur. Er is één supermarktketen die nog niet om wil en uitsluitend verdoofd gecastreerde varkens wil. Die supermarktketen krijgt nu veel kritiek te verduren.