Nierscores leveren varkenshouder beperkt wat op

De Kwaliteitskeuring Dierlijke Sector (KDS) keurt in Nederland rood vlees onder toezicht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en ziet daarbij toe op de voedselveiligheid. 'Van elk geslacht vleesvarken moeten alle organen worden aangeboden ter keuring conform Europese regelgeving', zegt inspecteur vleesketen en veiligheid Rinske Gerritsjans van de NVWA.

'Dus ook het wel of niet geschikt verklaren van de nieren wordt tijdens de keuring vastgelegd volgens EU-wetgeving. De nier wordt beoordeeld in de totale keuring van een karkas. Het kan zijn dat het slachtdier geschikt is voor menselijke consumptie, maar een orgaan van het dier niet', licht Gerritsjans toe.

Keuringsbeslissing

'Bij twijfel of een slachtdier geschikt is voor menselijke consumptie zoals bij puntbloedingen op de nier in combinatie met een longontsteking hevelt een KDS-medewerker de keuring over naar een dierenarts van de NVWA. Deze moet vervolgens de keuringsbeslissing nemen.'

De keuringsgegevens van slachtdieren worden geregistreerd en door de NVWA teruggekoppeld naar de slachterijen zoals Vion, Westfort, Van Rooi Meat en Compaxo.

'Wij leveren elke dag overzichten met onze keuringsbeslissingen op dierniveau aan de slachterij. Als een dier ongeschikt is verklaard voor menselijke consumptie, geven we de wettelijke reden aan. Als de beoordeling van de nier een duidelijke reden was voor deze ongeschiktheid, dan is dat in dit overzicht terug te vinden', legt Gerritsjans uit.

'De KDS houdt de aantallen ongeschikt verklaarde organen bij. Bij grote slachthuizen gebeurt dat digitaal en de slachthuizen kunnen de telling aflezen. De terugkoppeling van slacht- en orgaangegevens naar de individuele varkenshouder gaat vervolgens via de slachterij.'

Bedrijfs- en slachterijgemiddelde

In 2018 gaf Vion aan de gegevens over de gezondheid van de nieren te gaan delen met zijn toeleveranciers van vleesvarkens. 'In Farmingnet kunnen onze leveranciers nierscores per koppel terugvinden. Ook kunnen ze hun bedrijfsgemiddelde van afwijkende nieren zien, evenals het slachterijgemiddelde', zegt kwaliteitsmanager Bart de Ruiter van Vion.

'Dat is vergelijkbaar met hoe we het doen met het terugkoppelen van gegevens van bijvoorbeeld levers en longen. Uitslagen van de orgaangezondheid kunnen aanleiding zijn voor een varkenshouder om samen met zijn dierenarts te kijken waar het in zijn bedrijfsmanagement beter kan om de gezondheidsstatus te verhogen en het rendement te verbeteren', licht De Ruiter toe.

'Zeker als de nierscores langere tijd zijn beoordeeld, krijg je een completer beeld van de beheersing van de diergezondheid op het varkensbedrijf. Zo houd je de vinger aan de pols. Een belangrijk inzicht dat we hebben verkregen, is dat nierafwijkingen niet naar voren komen als een structureel probleem.'

Reden afkeuring onbekend

Varkensarts Valentijn Thuring van de coöperatie Varkensartsen vraagt zich af wat een varkenshouder kan met de teruggekoppelde gegevens over de nieren. 'De reden van afkeuring van nieren wordt niet teruggekoppeld. Dat maakt het lastig om die informatie te kunnen benutten voor bijsturen van de bedrijfsvoering.'

De Ruiter wijst op de mogelijkheid om specifiek in te zoomen op een orgaansysteem als daar aanleiding toe is. 'Uitgebreid slachtlijnonderzoek kan extra kennis opleveren op de algehele beoordelingen van organen. Zo zijn de nieren als filterorgaan een belangrijke indicator voor specifieke aandoeningen zoals het vinden van een ontsteking of infectie elders in het lichaam van het varken.'

Antibioticaresiduen

Nieren worden steekproefsgewijs ook benut voor het uitvoeren van een breedspectrumscreeningstest voor het detecteren van antibioticaresiduen in vlees. Zijn te kort voor afleveren specifieke middelen gebruikt, dan zijn restanten in het filterorgaan op te sporen.

Problemen die zich bij het urinestelsel kunnen voordoen, zijn ontstekingen van de nieren – nefritis –, het nierbekken en de blaas. Nefritis kan het gevolg zijn van infecties elders in het lichaam, vergiftiging of stoornissen in de stofwisseling.

Nierontstekingen

In ernstige gevallen leidt het tot een verminderde nierfunctie, het uitscheiden van grote hoeveelheden (troebele) urine, koorts, verminderde eetlust, braken en ademhalingsproblemen. Mycotoxinen en vooral Ochratoxine A kunnen nierontstekingen bij varkens veroorzaken.

Nieraandoeningen bij vleesvarkens worden als bedrijfsprobleem volgens Thuring in de praktijk nauwelijks gediagnosticeerd. 'Hooguit een toevalsbevinding als het varkens elders in het lichaam een ontsteking heeft', zegt hij. 'Door een infectie met het circovirus ontstaan ook nierafwijkingen. Maar sinds varkenshouders massaal zijn gaan vaccineren tegen het circovirus, zien we dat beeld van aangetaste nieren zelden.'