Griepvirus is voor gezondheid van varkens een echte lastpak

Influenza, de officiële naam voor griep, is een erg veranderlijk virus. De volgorde van de genen verandert geregeld. Daarnaast kan het griepvirus van een vogel overgaan op een varken of de mens of andersom. Die griepvirustypen kunnen daarna dan delen van hun genetisch materiaal uitwisselen.

Dit leidt geregeld tot nieuwe typen griepvirussen. Die hebben dan weer net even andere eiwitten aan de buitenzijde van het virus: hemagglutinine (H) en neuraminidase (N). Die eiwitten spelen een rol bij het binnendringen van het virus in lichaamscellen.

H- en N-eiwitten

Influenza wordt ingedeeld op basis van H- en N-eiwitten. Zo is er influenza H1N1, maar ook H1N2 of H5N8. Binnen deze typen is er nog weer een onderscheid. 'H1N1 bij de mens heet H1huN1 (van humaan) en die is net weer even anders dan H1N1 bij varkens of vogels', weet dierenarts Peter van der Wolf van Ceva Santé Animale.

Bij varkens zijn er vier influenzatypen: H1N1, H1N2, H3N2 en pandemische H1N1, die echt anders is dan H1N1 die al langer bij varkens voorkomt. Pandemische H1N1 is in 2009 ontstaan (zie kader). Pandemische H1N1 kenmerkt zich door verwerpen of abortus in alle fasen van de dracht. Samen met een PRRS-besmetting kan het probleem nog groter worden.

'Niet alleen pandemische griep geeft problemen. Alle grieptypen kunnen leiden tot vruchtbaarheidsproblemen en verzwakken de afweer. Het griepvirus is een goede wegbereider voor APP-infecties die flinke schade kunnen veroorzaken bij vleesvarkens', zegt varkensdierenarts Marrina Schuttert van De Varkenspraktijk.

Griep aanpakken moet

'Aanpak van het griepvirus is dus zeker nodig. Maar eenvoudig is dat niet. Je moet veel zaken goed doen', benadrukt Schuttert.

Om te beginnen is de instroom van de gelten een aandachtspunt. 'Het beste is eigen aanfok. Dan krijg je geen nieuwe grieptypen via de dieren binnen', zegt Van der Wolf.

Quarantaine

'Voer je gelten aan, dan zijn een goede quarantaine, acclimatisatie en adaptatie én coolingdown essentieel', stelt Schuttert.

'Zorg voor ten minste twaalf weken quarantaine en adaptatie en houd de gelten goed gescheiden van de zeugen, totdat de hele coolingdown van zes weken achter de rug is. Voor de introductie van de gelten in de zeugenstapel vaccineer je de gelten voor de derde keer tegen de grieptypen die op je bedrijf een rol spelen. De eerste twee griepvaccinaties gebeuren doorgaans bij de fokker. Stem dat goed op elkaar af.'

Biggenopfok

Tweede punt van aandacht is de biggenopfok. Daar blijft het griepvirus vaak circuleren. Van der Wolf: 'Het mooiste is een biggenopfok op afstand van het zeugenbedrijf en anders moet er een scheiding zijn tussen biggen en zeugen en tussen verschillende leeftijden biggen. Soms kan het helpen om een tijdlang biggen als speenbig af te voeren om de situatie bij de biggen rustig te krijgen.'

De biggen vaccineren om verspreiding te voorkomen kan niet zomaar. 'De maternale immuniteit die ze van de zeug hebben gekregen, heeft een nadelig effect op het vaccineren', weet Schuttert. 'Vaak ben je te vroeg en helpt dat niet. Daarnaast is het kostbaar om biggen of vleesvarkens te vaccineren.'

Klimaat

Derde belangrijke punt is het klimaat. Schuttert: 'Biggen moeten na spenen in een goed opgewarmde afdeling binnenkomen. Dat is in de praktijk niet altijd het geval. De kans dat ze ziek worden door griep of een andere ziekteverwekker is dan groot. De griep blijft circuleren in de biggenafdeling en je loopt grote kans dat je de zeugen herbesmet. Naast een goed klimaat blijft een goede interne bioveiligheid noodzakelijk om dit zoveel mogelijk te voorkomen.'

Behalve door de aanvoer van gelten kan griep binnenkomen via bevuilde handen, schoenen, kleding of materialen. Een goede externe bioveiligheid voorkomt dit.

Lastig is dat het griepvirus dan nog binnen kan komen via een mens die griep heeft of via de lucht. Het griepvirus kan meeliften op stof, mest of lichaamscellen. Daardoor is het een risico als bedrijven op korte afstand van elkaar liggen of als vrachtwagens voor de luchtinlaat laden en lossen.

Vaccineer tegen juiste type

Omdat het griepvirus betrekkelijk gemakkelijk kan binnenkomen, is het lastig in de hand te houden. Daarom is het volgens Schuttert nodig om regelmatig na te gaan welk virustype er op het bedrijf aanwezig is. 'Daarmee krijg je goed in beeld of de maatregelen tegen insleep en versleping goed werken. Ook weet je zeker dat je vaccineert tegen het juiste type', legt ze uit.

'Gelukkig zijn er vaccins tegen alle vier de typen influenza bij varkens. Maar om zomaar tegen al die vier typen te gaan vaccineren, hoeft nu ook weer niet standaard.'