Theo Duteweerd: 'Meer marktinformatie voor varkenshouder in 2022'

Om de marktpositie van varkenshouders te versterken, introduceerde de POV Uitvoering bv (zie kader) de afgelopen jaren de opbrengstspiegel, de prijsindex en de productiemonitor. De opbrengstspiegel is met name interessant, geeft Duteweerd aan, als prijzen sterk schommelen.

De opbrengstspiegel is een berekend gemiddelde en voor een ondernemer een instrument om zijn eigen opbrengstprijs aan te spiegelen. 'Nog mooier zou een echte benchmark zijn', geeft Duteweerd aan, 'maar daarvoor is de diversiteit in concepten en afspraken te groot.'

Prijsindex

De POV-prijsindex werd in juni 2020 gelanceerd en brengt sindsdien in beeld hoe de Nederlandse varkensvleesprijs zich ontwikkelt ten opzichte van de andere Europese varkensvleesprijzen. Doel van de index was het meten van het effect van corona bij de slachterijen.

'We weten nu dat sinds de introductie van de prijsindex de varkensvleesprijs maar twee weken boven de 100 procent stond en Nederlandse varkenshouders door de coronastrubbelingen in 2020 78 miljoen euro misliepen. Die marktschade is op varkenshouders afgewenteld.' Met die informatie kan een varkenshouder niet direct iets, geeft Duteweerd aan. 'Maar in gesprekken die POV heeft met de overheid en ketenpartijen wordt van die informatie zeker gebruikgemaakt.'

Extra marktinformatie

Met de productiemonitor brengt de POV de productie van biggen- en vleesvarkens per maand in beeld. De monitor is nu zo ver ontwikkeld dat die in 2022 informatie gaat geven over weekaantallen. Die getallen worden aangevuld met extra marktinformatie en een toelichting op eventuele afwijkingen.

Toen op 1 oktober bijvoorbeeld het net werd opgehaald, schetst Duteweerd, was al duidelijk dat tussen 1 oktober en 1 april 2022 wekelijks gemiddeld 313.000 vleesvarkens zouden moeten worden geslacht om het gemiddeld geslacht gewicht onder de 100 kilo te houden.

De POV gebruikt die informatie onder andere in gesprekken met slachterijen en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) om extra slachtcapaciteit te organiseren in de vorm van een zesde slachtdag. Echter, geeft Duteweerd aan, de vraag naar vlees is op dit moment zwak en de animo van slachterijen voor een extra slachtdag niet overal even groot.

Onderbuikgevoel

'We weten daardoor eigenlijk nu al dat het geslacht gewicht in februari/maart zal oplopen naar 103 kilo. En dat er voorlopig druk blijft op de biggenafzet, die al moeizaam is. Alles grijpt in elkaar en het gekke is dat voor de productiemonitor niemand wist wat het aanbod was. Ja, alleen op onderbuikgevoel', weet de POV-voorzitter.

Met de verfijnde productiemonitor, geeft Duteweerd aan, heeft de varkenshouder een instrument in handen waarmee hij op bedrijfsniveau kan sturen. 'Samenwerken in vraaggestuurde ketens wordt de toekomst en daar heb je dit soort informatie bij nodig.'

Uit de productiemonitor blijkt bijvoorbeeld ook dat er over vier maanden nog meer druk op de varkensvleesmarkt komt. De beslissing is aan het POV-lid zelf, zegt Duteweerd met klem, maar met de beschikbare informatie kan een ondernemer de afweging maken of hij de biggen of een aantal daarvan toch niet beter nu kan verkopen, dan over vier maanden als vleesvarken.

Minder zeugen insemineren

Duteweerd: 'Of hij gaat nog een stap verder en besluit maanden daarvoor om minder zeugen te insemineren.' Voor marktclusters, ondernemers die met elkaar produceren voor een concept, noemt Duteweerd dit een onmisbaar instrument. 'Niemand zit te wachten op varkens waarvoor eigenlijk geen afzet is.'

POV Uitvoering bv wil voor marktclusters aan de productiemonitor een prijsindex koppelen, waardoor clusters onderling kunnen worden vergeleken. Duteweerd noemt dat interessant voor ondernemers, maar ook in de samenwerking met afnemers. 'Wat Albert Heijn doet met Vion en de StarFarmers is innovatief qua prijsvorming, maar daar heb je wel een benchmark bij nodig. Dat proberen we in werking te zetten.'

Geld voor intensieve veehouderij

In Nederland vindt de uitwerking van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid zijn uitwerking in het Nationaal Strategisch Plan (NSP). Daarin, geeft Duteweerd aan, is ook ruimte voor intensieve sectoren om een beroep te doen op gelden. In 2023, wanneer het NSP van kracht wordt, is financiële ondersteuning mogelijk van ondernemers gedreven samenwerkingsvormen en innovatie in de keten. Op beide haken de marktclusters in.

Duteweerd: 'Samenwerken in ketenverband wordt de toekomst. De marktclusters die onder de POV ontstaan, zijn niet om macht te kunnen uitoefenen, maar om krachten te bundelen.' De stip op de horizon noemt Duteweerd dat de marktclusters richting 2026 gaan werken met 'operationele programma's'.

Nieuw fenomeen

Operationele programma's zijn gedetailleerde plannen van een groep ondernemers waarin die uiteenzet hoe de middelen uit de Europese structuur- en investeringsfondsen (ESI-fondsen) tijdens de programmeringsperiode worden ingezet. Duteweerd: 'Voor de varkenshouderij wordt dat een nieuw fenomeen, maar telersverenigingen in de groente- en fruitsector werken daar al jaren met succes mee.'