Gezond varken met een bemerking kan op transport

Controle op de gezondheid van varkens die op transport gaan voor export of naar een slachterij speelt in heel Europa. De Deense Veterinaire en Voedseladministratie (V&V), vergelijkbaar met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), hield bijvoorbeeld in het najaar van 2021 een campagne over controle van onder andere navelbreuken.

De Europese autoriteiten hebben richtsnoeren uitgegeven waarmee de transportwaardigheid van varkens is te beoordelen. Deze richtsnoeren maken onderscheid in drie categorieën. In de groene categorie vallen alle varkens die gezond zijn en geen afwijkingen of beschadigingen vertonen. Dit geldt ook voor varkens met een bemerking die geen belemmering vormen voor het transport of de slachtwaardigheid.

Rode categorie

De rode categorie betreft dieren waarvan duidelijk is dat ze niet op transport kunnen. Dieren die niet kunnen lopen, met open wonden of bijvoorbeeld met een duidelijk aangevreten staart.

Het lastigst zijn 'oranje' dieren en de vraag of een varken in de groene categorie valt, in de oranje of zelfs in de rode. Volgens de Europese richtsnoeren is een varken met een breuk die niet groter is dan 15 tot 20 centimeter geschikt voor vervoer en valt die in de groene categorie.

Een varken met een grotere breuk zonder zweer valt in de oranje categorie: geschikt voor vervoer onder voorwaarden. Het varken moet dan geïsoleerd worden vervoerd, gekenmerkt en als laatste op de vrachtwagen. Is de breuk groot en aangetast, dan valt het varken in de rode categorie.

Nultolerantie

In Nederland ontstonden per 1 augustus 2021 problemen, toen de NVWA dieren na een uitspraak van het Veterinair Tuchtcollege voor export strikt ging keuren en nultolerantie aanhield. Alleen varkens waar echt helemaal niets aan was te zien, werden goedgekeurd. Per 1 oktober zou deze handelwijze dan ook nog voor transport binnen Nederland worden gehanteerd.

Tegelijk met deze discussie speelde het boetebeleid waardoor transporteurs en varkenshouders vreesden voor hoge boetes met jarenlang het risico op forse verhogingen. Daardoor werden gezonde varkens met een afwijking geëuthanaseerd.

Foto's en filmpjes

'Van de varkenshouders hebben we veel foto's en filmpjes gekregen van gezonde varkens die niet transportwaardig zouden zijn', zegt voorzitter Linda Verriet van de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV). 'Varkens met een breuk, varkens met een kleine beschadiging of een varken met een aangeboren afwijking aan de hoef, die verder gezond was en goed liep. Dat is uiteraard niet wat we willen', benadrukt ze.

'Vanuit de varkenshouders was er begrip richting de transporteurs gezien de risico's die zij liepen vanwege het boetebeleid. De varkenshouders hebben een gezond varken grootgebracht met als doel dat het uiteindelijk wordt geslacht om hoogwaardig eiwit te produceren. Kan dat niet, dan ben je oneconomisch en onethisch bezig. In het kader van kringloop en voedselverspilling is dit onaanvaardbaar.'

Vanaf het begin trokken POV, Vee & Logistiek Nederland, Samenwerkende Veetransporteurs en de Centrale Organisatie voor de Vleessector samen op en is er overleg geweest met de NVWA. Varkens worden nu exact volgens de Europese richtsnoeren gekeurd. Tot 1 maart worden er geen boetes uitgedeeld en varkens in de oranje categorie komen niet meer individueel in een compartiment (zie kader).

Duidelijker afspraken maken

Per 1 maart 2022 zullen er veel duidelijker afspraken zijn voor wat wel en niet kan. Ook moet er bijpassend boetebeleid gelden.

Bij breuken is het niet eenvoudig om de afmeting in te schatten. Daar komt volgens Verriet waarschijnlijk een andere maat voor. 'Mogelijk de afstand van de breuk tot de grond in relatie tot de hoogte van het dier. Bij de omschrijving van de bemerkingen zullen duidelijke foto's komen. Het liefst willen we naar een beslisboom waarmee de varkenshouder en de transporteur snel een beslissing kunnen nemen', zegt zij.

'Uitgangspunt bij alles moet zijn dat we met levende dieren werken. Het zijn geen komkommers die in een doos moeten passen. In iedere toom biggen zitten verschillen. Een kleine, al dan niet aangeboren afwijking mag geen belemmering zijn voor het transport of de slacht als een dier verder helemaal gezond is en geen problemen voor de voedselveiligheid kan veroorzaken.'