'Griep vliegt niet zomaar van bedrijf naar bedrijf'

Vlak voor het griepseizoen in het najaar van 2022 spraken varkensdierenartsen Diedrich Hendrickx van DAC ZuidOost en Max Nuyens van AdVee over een gezamenlijke klant. De zeugen en biggen zaten bij de ene dierenartsenpraktijk en de vleesvarkens bij de andere. Ze overlegden over de griepsituatie op beide bedrijven en ontdekten dat er nog veel vragen zijn over het virus en de verschillende stammen die circuleren.

Zo ontstond het idee om een regionale monitoring op het influenzavirus uit te voeren. Ze klopten aan bij Ceva Santé Animale. Dit bedrijf produceert vaccins, onder meer tegen verschillende griepstammen bij varkens. 'Dierenartsen zijn onze ogen en oren omdat zij onze vaccins toepassen. Zo weten we wat er in de praktijk speelt en wat het oplevert om extra te beschermen tegen griep', zegt Ceva-specialist Bert Cornelis.

'Om de kennis over het continu veranderende virus te vergroten, investeren we in samenwerkingsprojecten zoals het regionale controleproject Influenza. De onderzoeksvraag was welke griepvirustypen worden aangetroffen bij varkensbedrijven in Oost-Brabant en de kop van Noord-Limburg. De vervolgvraag was of er bepaalde patronen of verbanden met de ligging en het management van de bedrijven zijn te ontdekken', licht Cornelis toe.

Voor kerst 2022 hebben dierenartsen van DAC ZuidOost en AdVee bij 51 varkensbedrijven in die regio monsters genomen. Bij varkensbedrijven met griepverschijnselen werden vijftien swabs van neusvocht verzameld. Bij bedrijven zonder zichtbare griepverschijnselen werden met swabs dertig varkensneuzen bemonsterd. 'Het is een bewerkelijke methode, maar de kans om influenza op swabs met neusvocht aan te treffen is veel hoger dan bij speekselmonsters', weet Hendrickx. 'Uit onderzoek blijkt dat dat een factor vier kan schelen.'

Top 3 griepvirustypen

Het regioproject heeft volgens Hendrickx en Cornelis aardig wat inzichten opgeleverd. De top 3 griepvirustypen die werden aangetroffen: H1avN1, H1pdmN2 en H1avN2. 'Het is te technisch om er diep op in te gaan, maar naast de klassieke griepvirussen zit er een pandemische variant bij', zegt de Ceva-griepexpert. 'Ook viel op dat het griepvirus vaker wordt aangetoond dan er kliniek op de varkensbedrijven werd gezien. Influenza is dus aanwezig, maar als dieren voldoende weerstand hebben, hoeven ze er niet ziek van te worden.'

Verder werd geen clustering van een bepaald virustype aangetoond in specifieke deelgebiedjes. Alle influenzavarianten werden door elkaar heen verspreid aangetroffen over de regio. Hendrickx verduidelijkt dat met een voorbeeld van drie varkensbedrijven in dezelfde straat: 'Op elk bedrijf werd een ander griepvirustype aangetroffen. Het virus vliegt dus niet zomaar van buurman naar buurman.'

Opvallend vinden beiden eveneens dat grote varkensbedrijven minder vaak grieppositief zijn dan kleinere. 'Het is slechts een kleine steekproef, maar ik vermoed dat veehouders met meer dan tweeduizend zeugen zich bewuster zijn van een goede externe en interne biosecurity en die toepassen', stelt Hendrickx. 'Ze werken bijvoorbeeld volgens een vaste planning, met aparte medewerkers bij de verschillende diercategorieën en met gekleurde materialen en kleding. Verder zijn ze kritisch op transportmiddelen.'

Eigen aanfok niet altijd beter

Dat dieren aanvoeren de kans op het binnenhalen van een griepvirus vergroot, is volgens Cornelis niet altijd het geval. 'Bij bedrijven die hun eigen aanfok verzorgen wordt vaker griep aangetroffen dan bij vermeerderingsbedrijven die gelten aankopen. Waarschijnlijk passen laatstgenoemde quarantainemaatregelen en vaccinatieschema's strikter toe en hebben ze het management om batchgewijs te werken beter op orde.'

Omdat van een groot deel van de steekproefbedrijven een griephistorie bekend is, zijn ook andere conclusies te trekken. Zo hebben varkensbedrijven vaak een vaste griepstam. 'Zo'n virustype circuleert in de stallen, terwijl andere griepvarianten het bedrijf binnen kunnen komen en ook weer verlaten', verduidelijkt Cornelis.

'Griep is continu in beweging en het virus verandert makkelijk. Griepuitbraken komen in golven en symptomen zijn niet toe te schrijven aan specifieke influenzastammen. Zeugen elke vier maanden voor de voet weg vaccineren, lijkt de beste strategie te zijn om de dieren goed en voldoende lang te beschermen tegen griep', besluit de specialist van Ceva.