Zijn zonnepanelen, warmtepompen of monovergisting interessant op bedrijfsniveau?

Breng de haalbaarheid in beeld van energieproductie- en warmteterugwinningstechnieken voor varkensbedrijven. Die opdracht gaf de ketensamenwerking Coalitie Vitale Varkenshouderij (CoViVa) aan Wageningen Livestock Research (WLR). CoViVa wil naar een energiebalans in de varkensvleesketen via energiebesparing, de productie van groene energie en het hergebruiken van warmte.

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit is medefinancier van het publiek-private samenwerkingsproject Vitale Varkenshouderij, met het deelproject 'Energiebalans voor bedrijf en keten'. Binnenkort presenteren de Wageningse onderzoekers het rapport 'Perspectiefvolle combinaties voor energiebesparing en -opwekking op varkensbedrijven'.

Het belangrijkste doel van de WLR-studie was inzicht geven in de haalbaarheid van verschillende combinaties van technieken voor de productie van duurzame energie en het gebruik van stroom en warmte. De focus ligt op grote, middelgrote en kleine bedrijven met 1.200, 750 of 300 zeugen en 6.000, 4.200 of 2.000 vleesvarkens. Dit inzicht wordt gekregen met modelberekeningen van de technische, economische en milieueffecten van zes verschillende combinaties en deelvarianten van maatregelen.

Projectleider Luuk Gollenbeek van WLR geeft alvast prijs dat de combinatie van dagontmesting en monomestvergisting de meest haalbare maatregel op bedrijfsniveau is, wat betreft de CO2-reductie en mogelijkheid om ammoniakemissies uit stallen te verlagen. 'Deze maatregel waarmee de CO2-footprint fors is te beperken vergt wel hoge investeringen. Vooral voor kleine bedrijven levert dat onrealistisch lange terugverdientijden op van minimaal 35 jaar.'

Ook voor middelgrote varkensbedrijven zullen de lange terugverdientijden een struikelblok vormen om te investeren in stalaanpassingen en vergisting, verwacht Gollenbeek. 'Voor grote bedrijven, met name die met vleesvarkens, kan de investering met een maximale biogasproductie volgens onze modelberekening na iets meer dan tien jaar zijn terugverdiend.'

Warmtepomp sneller terugverdiend

Een warmtepomp in verschillende combinaties heeft een terugverdientijd van slechts enkele jaren, maar de klimaatimpact is beperkt, constateert Gollenbeek. 'Het verbruik van energie maakt slechts enkele procenten uit van de totale CO2-footprint van varkensvlees. Energieneutraal of -producerend worden, is voor de sector stukken eenvoudiger dan de opdracht om in 2050 als keten CO2-neutraal te zijn.'

Met de zekerheid van SDE-subsidie is het investeren in zonnepanelen snel rendabel voor grote en kleine varkensbedrijven. Terugverdientijden variëren in de modelberekeningen tussen de 4,7 en 7,3 jaar. Toch ziet Gollenbeek kansen voor varkenshouders om meer zonne-energie op te wekken.

'Er zijn varkenshouders die de capaciteit afgestemd hebben op het eigen gebruik van hun bedrijf. Juist door een overschot aan panelen neer te leggen, kunnen zij in de periode dat de zon minder krachtig is en minder schijnt, meer eigen energie opwekken en benutten. Zelfs al moet in de zomer het zonnesysteem voor een maand deels uitgeschakeld worden, dan nog is het gunstig', stelt Gollenbeek.

Beter bedrijfsimago

De bijvangst van staldaken volleggen met zonnepanelen, is volgens de WLR-projectleider dat het bedrijfsimago wordt opgevijzeld. 'Je straalt naar je omgeving uit dat je duurzaam en toekomstgericht bezig bent, zeker als je burgers op een of andere manier kunt laten participeren bij de productie van groene stroom op jouw varkensbedrijf.'

De aanschaf van een bedrijfsbatterij in combinatie met zonnepanelen kan volgens de berekeningen van WLR vrij snel uit. De terugverdientijd wordt dan wel één tot twee jaar langer, in vergelijking met alleen een zonnesysteem. 'Een extra verdienmodel voor je varkensbedrijf is er ook van te maken als het past op het energienetwerk in je regio', stelt Gollenbeek. 'Dat goed verhandelen van groene stroom biedt een kans, maar is ook best complex. Het vergt tijd en aandacht die je dan niet aan je varkens kunt besteden.'

Luchtwasser vult warmtevraag in

Een nuttige maatregel die zich op varkensbedrijven het snelst terug laat verdienen, is het benutten van de warmte van luchtwassers. Op elk type zeugenbedrijf zijn een warmtepomp en warmtewisselaar in combinatie met het wassen van lucht binnen twee jaar terug te verdienen.

Gollenbeek: 'De terugverdientijd bij vleesvarkensbedrijven loopt op tot bijna vijf jaar, maar het is meteen een investering in een beter stalklimaat en betere diergezondheid.'