'We staan stil, individueel maar ook als sector'

Het persbericht was sterk en duidelijk. Rechtszekerheid voor de bestaande bedrijven is te wankel. Onduidelijkheid wat betreft regelgeving voor uitbreiding of aanpassing van (varkens)bedrijven zorgt ervoor dat je als bedrijf stilstaat; op kwantiteit, maar ook in kwaliteit. Onze sector staat al jaren stil.

Als we toch eens door hadden kunnen ontwikkelen! Hoeveel vrijloopkraamhokken waren er dan al in gebruik genomen? Diverse stallen met dagontmesting waren nu al operationeel geweest. Vergisting was misschien wel een vast onderdeel geworden in de mestverwerking om de kosten hiervan de drukken. Zonder dat er één varken meer in Nederland zou komen en met weinig tot geen belastinggeld. Helaas is er niet veel gebeurd. We staan stil. Individueel, maar ook als sector. Winnaars zijn er niet. Zelfs de natuur niet.

De sector heeft financiële slagkracht. Varkenshouders investeren steeds meer buiten de sector in grond en onroerend goed. Begrijpelijk, maar toch ook jammer. Geld stroomt de sector uit. Niet alleen geld, maar ook goede ondernemers en medewerkers zoeken hun heil buiten de varkenshouderij. Niet omdat ze het vak niet meer leuk vinden, maar ze missen erkenning en rechtszekerheid. Twee randvoorwaarden voor ondernemers om door te willen gaan.

Ondernemers willen niet elke dag hetzelfde doen tot aan hun pensioen. Ze willen wat ze hebben, verbeteren en nieuwe plannen kunnen uitvoeren. Deze kansen zien ze nu op andere terreinen dan in de varkenshouderij.

Op korte termijn is dit een groot risico voor onze sector. We worden samen kleiner en daardoor duurder en kwetsbaarder met alle gevolgen van dien. Dit geldt niet alleen voor de keten waar we in zitten, maar voor de hele landbouw.

We vergeten het wel eens, maar we hebben elkaar meer nodig dan we willen toegeven of doorhebben. (Overhead)kosten voor toezichthouders, datasystemen, onderzoek, diergezondheidsfondsen en alle overige diensten moeten worden gedragen door minder schouders. Ook overcapaciteit bij onze toeleveranciers en afnemers zal geheel of gedeeltelijk op ons bordje komen.

Was het te voorkomen? Ja, grotendeels wel. Aanpassen van de kritische depositiewaarde uit de wet, experimenteerruimte gebruiken, innovaties aanjagen en veel meer. We roepen het al jaren, maar de politiek neemt ons nooit serieus.

Zelf hebben we ook steken laten vallen. Wat betreft mest hebben we te vaak gekozen voor de goedkoopste oplossing op korte termijn in plaats van structurele oplossingen op de wat langere termijn die in beginsel duurder waren. We kunnen hier een voorbeeld nemen aan de pluimveehouderij. Geen mestprobleem! Onterecht kunnen ze dit politiek niet verzilveren. Ook wat betreft het wegvallen van de derogatie heeft de melkveehouderij de kop in het zand gestoken. Plannen om negatieve effecten hiervan te dempen, kwamen er niet. Met een langdurige ratrace op de mestmarkt tot gevolg met alleen maar verliezers.

Gaat de krimp dit oplossen? Ja en nee. Sinds eind vorig jaar is onze zeugenstapel al met 11 procent gedaald. Tel ik daar de enorme hoeveelheid stoppers bij van de laatste weken, dan kom ik makkelijk uit op een krimp ergens tussen de 16 en de 18 procent. Dit is erg veel mest en dat zul je regionaal echt merken. Zeker als we een goed voorjaar krijgen. Maar dit is een druppel op een gloeiende plaat. De grootste hoeveelheid mest komt vanuit de melkveehouderij de markt op.

Ook zijn er veel stoppers in de pluimveehouderij en de kalverhouderij. Deze mest wordt vaak verwerkt en zal maar beperkt positieve impact hebben. De hoeveelheid stoppende melkveehouders is veel te klein om het definitieve verlies van derogatie te compenseren, want deze is immers zo groot als de excretie van onze hele zeugenhouderij. Ook het verlies van 15 procent stikstofruimte in de met nutriënten verontreinigde gebieden doet krimp weer een stuk teniet. Samenvattend: krimp gaat ons helpen, maar structurele oplossingen voor het mestvraagstuk blijven van levensbelang.

Ondanks alle tegenwind hebben wij als varkenshouderij het stuur graag in eigen handen. We houden koers en laten zien dat we oog en oor hebben voor de omgeving en de maatschappij. Ondertussen bouwen we door aan sterke bedrijven en ketens, met een goed verdienmodel voor boeren.

In die lijn wil ik u wijzen op het webinar Holland Varken van woensdagavond 19 februari. Hierin gaan we de overgang van de twee IKB-systemen naar Holland Varken Quality op 1 maart toelichten. Er is een mogelijkheid om vragen te stellen. We hopen op een groot publiek, zodat de overgang vlekkeloos kan verlopen.

Eric Stiphout
Vicevoorzitter dagelijks bestuur POV