Anne Staadegaard verwacht doorbraak in diergezondheid

Na acht jaar gewerkt te hebben als bedrijfsdierenarts in Nederland en Duitsland startte Anne Staadegaard per 1 januari 2021 als adviseur gezondheid bij Topigs Norsvin. Nederland is haar werkterrein en ze is onder andere kartrekker van de gezondheidsmonitor. Het volgen van de diergezondheid gebeurt sinds 2018 structureel bij alle Nederlandse fok- en opfokbedrijven van die varkensfokkerijorganisatie.

Wil de sector vooruit met diergezondheid?

'Het besef groeit dat met gezonde dieren meer rendement, werkgemak en een beter imago zijn te behalen. Veel vermeerderingsbedrijven kiezen voor een gezondheidsimpuls. Nieuwe bedrijven kunnen kiezen om SPF – vrij van PRRS, mycoplasma en APP – op te starten. Anderen besluiten om via depop-repop en na het doen van aanpassingen op het bedrijf dieren met die hoge gezondheidsstatus te gaan houden.'

Dat zijn forse en kostbare stappen.

'Daarom zijn er veel meer vermeerderaars die kiezen voor een meer geleidelijke methode om te groeien naar een hoger gezondheidsniveau. Ze voeren SPF-fokzeugjes aan op een gewicht van 8 of 25 kilo. Dan weten ze zeker dat deze dieren vrij zijn van PRRS, mycoplasma en APP. Door ze zo vroeg op het bedrijf te halen, is er tijd om ze te laten wennen aan de kiemen op het bedrijf. Ook kunnen de opfokzeugjes volgens een gewenst schema worden gevaccineerd en krijgen ze voldoende tijd om 'af te koelen', voordat ze in de zeugenstapel terechtkomen.'

Is het nodig om gezondheid in beeld te brengen?

'De Coalitie Vitale Varkenshouderij heeft de ambitie vastgelegd om in 2050 als Nederland vrij te zijn van PRRS. Dat klinkt nog ver weg, maar om dat te bereiken, is er nog veel werk aan winkel. Je moet de gezondheidsstatus van alle varkensbedrijven in beeld brengen en dan bedrijfsspecifiek werken naar het onder controle krijgen van PRRS. Onze ervaring op onze fok- en opfokbedrijven is dat je met gericht monitoren van de gezondheid en aanpassen van de bioveiligheid snel stappen kunt zetten.

Wat is de drijfveer om te gaan monitoren?

'In 2018 hebben we onze gezondheidsmonitor geïntroduceerd. Deze wordt toepast bij al onze fok- en opfokbedrijven in Nederland. Samen met onze fokkers werken we doelgericht aan een betere en stabielere gezondheid. De basis is dat je in de tijd in beeld brengt of er een veldinfectie circuleert en bij welke diergroep het probleem zit. Zo kun je op dat moment aantonen dat de geleverde dieren al dan niet vrij zijn van specifieke infecties. Die actie is een belangrijk signaal geweest naar de afnemers van hun fokmateriaal.'

Welke voorwaarden zijn gesteld?

'Onze fokkers moeten ten minste drie keer per jaar een volledige monitor uitvoeren. Dit houdt in dat elk bedrijf op vaste momenten in het jaar bij verschillende diergroepen een bepaald aantal bloedmonsters neemt. Deze worden op verschillende kiemen onderzocht: standaard op PRRS, mycoplasma, APP, Lawsonia intracellularis – de veroorzaker van PIA – en salmonella.'

Waarom die vaste momenten in een jaar?

'Door de gezondheidsmonitor bij alle bedrijven met een gelijk interval in februari, juni en oktober uit te voeren, kun je resultaten beter vergelijken, zowel binnen het bedrijf in de tijd volgen als tussen de bedrijven. Bovendien kunnen alle deelnemers aan de monitor hun eigen laboratorium kiezen, mits ze de door ons vaste voorgeschreven testmethode op de bloedmonsters toepassen.'

Is zo'n voorgeschreven test nodig?

'Ook hierbij geldt dat wij onze bedrijven onderling moeten kunnen vergelijken. Ruis op de lijn over de resultaten van bloeduitslagen vanwege een andere testmethode sluiten we daarmee uit.'

Wat kun je met de uitslagen?

'Als je structuur in het bemonsteren houdt, kun je gericht en tijdig acteren. Het geeft inzicht en er kan daardoor meer controle worden uitgeoefend. Oftewel: als de monitoringsuitslagen uitwijzen dat een PRRS-veldvirus bij een bepaalde diergroep circuleert, kun je maatregelen nemen om dat in de toekomst te voorkomen. Omdat wij bij positieve PRRS-uitslagen aan sequencing doen, weten we of het een binnengehaald veldvirus is of een op een bedrijf al aanwezig virus. Met de juiste entstof kun je varkens tijdig bescherming meegeven. Zo blijft de diergezondheid op een bedrijf stabieler, beter in balans.'

Met alleen monitoren kom je er toch niet?

'We nemen structureel de bioveiligheid onder de loep en kijken waar een bedrijf stappen kan zetten. Door verbeteringen aan te brengen in de externe en interne bioveiligheid, beperk je de risico's op insleep en versleping van kiemen. Bij een PRRS-veldvirusuitbraak pluizen we uit waar een lek zit en scherpen we de bioveiligheid op bepaalde punten verder aan. Dat is bedrijfsspecifiek. Het beschermende effect van bioveiligheid is breder dan van een vaccin: hygiëne werkt preventief tegen veel aandoeningen, een vaccin tegen slechts een specifieke kiem. Ondernemers die zich daar bewust van zijn, zetten uit zichzelf die hygiënestap.'

Wat heeft de afgelopen drie jaar opgeleverd?

'Verschillende dingen. Eén is dat je het monitoren van de gezondheid gestructureerd moet blijven doen. Niet alleen bloedmonsters nemen bij een uitbraak van een veldinfectie. We weten hierdoor goed wat de gezondheidsstatus is van alle fokbedrijven. Twee is dat het PRRS-veldvirus minder bij onze fokbedrijven circuleert. Bij de opstart werd dat virus bij een derde deel van de bedrijven aangetoond, nu is dat gedaald tot onder de 10 procent. Als we op deze manier nog een paar jaar doorgaan, kun je verwachten dat al onze fokbedrijven vrij kunnen zijn van het PRRS-veldvirus.'

De stip op de horizon, Nederland PRRS-vrij in 2050, is haalbaar?

'Als je ziet dat je in een paar jaar al veel kunt bereiken op je varkensbedrijf, dan zou ik volmondig ja zeggen. Ik denk dat we aan de vooravond staan van een doorbraak op het gebied van diergezondheid. Veel vermeerderaars zijn serieus aan het bekijken hoe ze die gezondheidswinst op hun bedrijf kunnen pakken. Zoals gezegd vergt dat altijd een bedrijfsspecifieke aanpak. Maar ik ben ervan overtuigd dat een betere gezondheid en extra rendement keihard nodig zijn om te kunnen overleven in het internationale krachtenveld.'