Luchtinlaat kraamstal was bottleneck voor frisse neuzen

Tijdens de hete zomer van 2020 had een deel van de zeugen in de kraamstal op Onderzoekscentrum De Elsenpas van De Heus voeders veel moeite met de voeropname. 'Door de matige opname hebben de biggen de zeugen te veel uitgekleed', zegt bedrijfsleider Zias Lukasse. 'Na spenen was de berigheid niet optimaal. De zeugen konden zich onvoldoende herstellen en dit pakte nadelig uit voor de volgende worp.'

Voorjaar 2021 schakelde Lukasse daarom het klimaatteam van De Heus in. Varkens- en klimaatspecialist Petro van Heumen ging op zoek. De onderzoeksstal heeft een luchtinlaat aan de koele zijde van de stal met ook nog een nevelsysteem.

De lucht komt bij lage ventilatiehoeveelheden via het plafond binnen. Bij hoge ventilatiehoeveelheden gaat de toevoer vooral via een goot boven de voergang. Dan moet die frisse lucht naar beneden vallen zodat die via het frisseneuzensysteem direct bij de zeugen komt.

Wachten op warme dagen

Om te testen moest Van Heumen wachten op warme dagen. In juni was het zo ver. 'Ik kwam in de ochtend in de stal. Het was toen buiten 13, 14 graden dus nog best fris. In de afdeling vond ik het toen al te warm. Terwijl de ventilatie al op 100 procent draaide. Dat klopt niet.'

Met een rookproef toonde Van Heumen aan waar het mis ging. De verse lucht kwam wel via de goot in het plafond naar beneden maar haalde de vloer niet en kwam niet als frisse lucht bij de neus van de zeugen. De goot remde de lucht duidelijk te veel af.

'Toen heb ik berekend wat de luchtinlaat zou zijn als we de goten weg zouden halen. Dat was dan 1,9 vierkante centimeter luchtinlaat per kuub, bij de maximale capaciteit van 250 kuub per uur. Gerekend met de weerstand van de glaswol die er nog boven zit, bleef 1,5 vierkante centimeter per kuub over.'

Plafondgoten weggehaald

Lukasse verwijderde daarop alle goten in het plafond van de kraamstallen. Daarna herhaalde Van Heumen de rookproef. 'Toen zag je dat de lucht wel heel mooi naar beneden kwam en zich goed verdeelde naar de frisseneuzeninlaat voor de zeugen.'

Ook bij de dragende zeugen en vleesvarkens bleek dat de frisse lucht niet tot beneden op de gang kwam. Daar zijn de goten in de luchtinlaat boven de gang ook weggehaald. Bij de gespeende biggen functioneerde het systeem wel naar behoren.

Het klimaatprobleem in de kraamstal was door het verwijderen van de goten al grotendeels opgelost. Samen met Lukasse keek Van Heumen of het niet nog beter kon. De nevelinstallatie koelde de binnenkomende lucht wel, maar uit metingen bleek dat een flink deel van dit effect al weg was voordat de verse lucht in de kraamafdeling kwam.

'Bij een hete zomer als de biggen drie tot vier weken oud zijn, en de zeugen en biggen dus veel warmte produceren, heb je wel koeling nodig', zegt Lukasse. 'Met alleen ventileren krijg je het niet koel genoeg.'

Nevelinstallatie in afdeling

De oplossing is een roestvaststalen nevelinstallatie onder de inlaatopening boven de voergang. De nozzles hangen onder de luchtinlaat en staan een beetje schuin. Zo wordt de nevel goed over de hele inlaatopening verdeeld zonder dat de nevel direct in de hokken valt.

Tegelijk met de montage van de nevelinstallatie zijn boven en onder het plafond slimme klimaatmeters aangebracht. Die meten temperatuur, luchtvochtigheid en kooldioxide (CO2). 'Daardoor kunnen we het verloop beter zien van de temperatuur, luchtvochtigheid en CO2 boven het plafond en in de afdeling', zegt Van Heumen.

'Via de Stienen-klimaatcomputer is het nu zo geregeld dat de nevelkoeling in de afdeling aan gaat als de temperatuur van de binnenkomende lucht 27 graden is’, vult Lukasse aan. 'Stijgt de relatieve luchtvochtigheid in de afdeling boven de 90 procent dan gaat die weer uit. Koelen heeft dan geen effect meer.'

Alles is nagemeten en uitgerookt. Maar na de warme periode in juni is het afgelopen zomer niet meer echt heet geweest en is de installatie niet beproefd. 'Komende zomer kan het zomaar weer wel heet worden en dan zijn we daar goed op voorbereid', zegt Lukasse.