Naaldloze vaccineertechniek steeds geavanceerder

De eerste Intra Dermal Applicator of Liquids, kortweg Idal, won in 1999 de innovatieprijs tijdens de Vakbeurs Intensieve Veehouderij. De techniek werd ontwikkeld door het Nederlandse bedrijf Frencken samen met MSD Animal Health om op een veilige manier het aujeszky-vaccin toe te dienen.

‘Met de varkenspest nog in het geheugen was het tegengaan van ziekteverspreiding bij de uitroeicampagne van aujeszky van belang’, herinnert dierenarts Toine Cruijsen van MSD Animal Health zich. ‘Het vaccin zou dan naaldloos in de huid toegediend moeten worden.’

Een kleine hoeveelheid op de goede plek

Het ontwikkelen bleek een hele klus. Om de kleine hoeveelheid vaccin op de goede plek te krijgen moet er in korte tijd een hoge druk worden ontwikkeld en die moet ook in korte tijd weer verdwijnen. Toen het apparaat klaar was heeft het Duitse bedrijf Henke Sass Wolf de techniek overgenomen.

Voor het vaccineren tegen aujeszky is de Idal vooral in Italië veel gebruikt. De zware vleesvarkens moesten nog een derde keer worden gevaccineerd en men zag op tegen problemen met spuitplekken en afgebroken naalden

Verspreiding PRRS-veldvirus voorkomen

In Nederland kwam de Idal in 2005 in zwang bij de bestrijding van PRRS. Het besef groeide dat er naast vaccinatie meer essentiële stappen in de bioveiligheid nodig waren om PRRS te bestrijden. Dierenartsen zagen dit ook en de tijd was rijp om de naaldloze vaccinatie in te zetten. Cruijsen: ‘Je voorkomt daarmee op een instabiel bedrijf verspreiding van het PRRS-veldvirus via de naald.’

Maar ook via andere vaccinaties kunnen het PRRS-virus of andere ziektekiemen zich verspreiden.

Daarom kwam MSD Animal Health met vaccins tegen circo, mycoplasma en meest recent PIA (Lawsonia intracellularis) die ook met de Idal toegediend kunnen worden. ‘Vaak krijgen we de vraag waarom de ontwikkeling niet sneller kan om alle vaccins naaldloos toe te dienen’, zegt Cruijsen. ‘Maar dat ligt niet zo eenvoudig. We moeten het vaccin aanpassen en bewijzen dat het goed werkt bij naaldloze toediening om de registratie te krijgen.’

Kleinere spuitkop voorkomt missers

De ontwikkeling van de Idal zelf is ook doorgegaan. Als eerste is de spuitkop kleiner gemaakt. ‘Daardoor wordt het vaccin alleen nog toegediend als je de spuitkop echt goed op de huid zet, legt Cruijsen uit. ‘Bij het eerste exemplaar kon het gebeuren dat de Idal doseerde terwijl de kop niet goed, bijvoorbeeld een beetje schuin, op de huid stond.’

Drie jaar geleden kwam de Idal 3G op de markt. Die is een stuk lichter en ergonomisch beter ontwikkeld. Vlak erna kwam de Idal 3G Twin. Die heeft twee spuitkoppen om twee vaccins tegelijk mee toe te dienen. Omdat het mogelijk is om het circo- en PIA-vaccin van MSD te mengen kunnen er zelfs in een handeling drie vaccins mee worden gegeven.

Ziekteoverdracht vermijden

Dierenartspraktijk De Varkenspraktijk was een van de eerste die de Idal inzetten. ‘Voor ons was het heel kleine risico op overdracht van kiemen de belangrijkste reden om te starten met de Idal’, zegt varkensarts Jan-Paul Langens. ‘We zochten oplossingen om ziekten zoveel mogelijk te voorkomen. Met de Idal ben je minder invasief bezig, je brengt geen naald in het dier. Dus is er veel minder risico op overdracht. Met een naald loop je altijd een risico.

‘Onderzoek toont aan dat je met een naald kiemen naar de volgende tien tot twintig dieren kunt overbrengen. De laatste jaren wordt dit steeds belangrijker nu steeds meer bedrijven een hogere gezondheidsstatus hebben. Al is inzet van de Idal op bedrijven met een normale gezondheidsstatus minstens zo belangrijk. Daar zitten immers ook of zelfs meer kiemen die je niet wilt spreiden. Dat naaldloos vaccineren belangrijker wordt, blijkt wel nu andere bedrijven ook apparaten hebben ontwikkeld.’

Het is bekend dat toedienen van vaccin in de huid heel goed werkt. Langens vindt het wel lastig om met harde praktijkcijfers aan te tonen dat hierdoor de ziektedruk afneemt. ‘Er zijn te veel factoren die invloed hebben op de ziektedruk.’

Weinig bijwerkingen

Ander voordeel is de kleine dosis van 0,2 milliliter bij de Idal. Cruijsen: ‘De big krijgt veel minder oplosmiddel toegediend en daardoor is er ook minder kans op bijwerkingen. Met name bij zogende biggen is dat van belang. De biggen blijven gewoon goed zogen en het risico op kraamstalberigheid is klein.’

Langens ziet dit voordeel ook in de praktijk. ‘Daarnaast heb je met naaldloze toediening minder risico op beschadigingen dan bij het gebruik van de naald.’

Het werken met de Idal gaat net zo snel of sneller als vaccineren met de naald. Het geregeld wisselen van naalden kost tijd. ‘Maar snelheid mag niet de reden zijn om naaldloos te vaccineren’, zegt Cruijsen. ‘Je vaccineert om de varkens te beschermen tegen ziektekiemen zodat ze gezond blijven en goed presteren. Het belangrijkste is dat je het risico op overbrengen van ziekten heel klein houdt.’

Secuur werken moet bij vaccineren altijd voorop staan, vindt ook Langens. ‘Ons advies is om met twee mensen te vaccineren, waarbij de een de big vasthoudt en de ander vaccineert. Of bouw de Idal op een standaard en houdt vervolgens de big tegen de Idal aan.’