Karlijn Eenink: 'Voorlopersgroepen zijn ambassadeurs'

Eenink merkt dat varkenshouders continu informatie krijgen over PRRS-zaken. Er is ontzettend veel bekend over de virusaandoening bij varkens die wereldwijd speelt en mondiaal tot grote economische verliezen leidt. Volgens de varkensdierenarts bij Royal GD en projectuitvoerder van het nationale PRRS-plan van de Coalitie Vitale Varkenshouderij (CoViVa) is het belangrijk voor varkenshouders en hun dierenartsen om focus aan te brengen en te houden. 'Neem zelf de regie bij de aanpak van PRRS op je bedrijf.'

Hoe staan varkenshouders in het PRRS-dossier?

'Alle varkenshouders kennen de problematiek van het PRRS-virus en zijn er op een of andere manier op hun bedrijf mee bezig. Ze weten dat PRRS de algehele weerstand van de varkens verlaagt en dat andere infecties makkelijker door kunnen breken en het antibioticagebruik verhogen en zorgen voor een verminderd dierenwelzijn.

'Maar niet alles varkenshouders zijn er strategisch mee bezig. Soms omdat PRRS geen probleem is op de varkensbedrijven, maar vaak ook omdat ze niet weten waarmee ze moeten starten.'

Alles wat iemand doet om PRRS te bestrijden is winst?

'Technisch zijn er verschillende manieren om PRRS op je bedrijf aan te pakken. De ene manier is meer ingrijpend dan de andere manier. Daarvoor hoeven varkenshouders hun bedrijfsvoering echt niet 180 graden te draaien. Wel is het belangrijk om focus aan te brengen en consequent te doen wat je moet doen op het gebied van bijvoorbeeld biosecurity en vaccinatie. Dat is maatwerk per bedrijf, maar op nationaal niveau is dat andere koek.'

Kunt u kort schetsen wat er in het kader van het Nationale PRRS-plan al gebeurd is?

'In 2021 is het nationale plan om in 2050 een PRRS-vrije uitstroom van varkens te hebben goedgekeurd. Daarna is breeduit bekendheid aan het plan gegeven en is een nulmeting uitgevoerd. Van 377 random geselecteerde varkensbedrijven zijn bloedmonsters van de slachtlijn geanalyseerd op antistoffen tegen het PRRS-virus. Bij 90 procent van de koppels bleken antistoffen tegen PRRS aanwezig te zijn. Dus 10 procent van de koppels vleesvarkens kwam in deze steekproef zonder antistoffen tegen PRRS-virus aan de slachthaak.

'Na de zomer van 2022 zijn zeven voorlopersgroepen gestart om gericht en in de praktijk nieuwe kennis en ervaringen met de aanpak van PRRS te genereren.'

Wat is het doel van die voorlopersgroepen?

'Zeven dierartsenpraktijken begeleiden groepen met zeven varkenshouders die gedreven zijn om PRRS op hun bedrijf aan te pakken en hun kennis, inzichten en resultaten willen delen. Het is een gemêleerd gezelschap; ieder varkensbedrijf is verschillend en de varkenshouders zijn al veel of juist nog weinig bezig met PRRS. De 49 varkenshouders stellen samen met hun dierenarts een plan van aanpak op maat op. Een PRRS-plan met maatregelen die passen bij hun bedrijfssituatie, zodat iedereen op eigen tempo en bedrijfsspecifiek groeit naar een PRRS-vrije uitstroom van varkens.'

Tekst gaat verder onder het kader

Vloeit kennis van dit project terug naar de sector?

'Jazeker, we zijn eerst een meetsystematiek aan het testen om te weten waar varkensbedrijven staan en hoe ze onderling op PRRS-status zijn te vergelijken. Zaken meetbaar en inzichtelijk maken zoals is gebeurd bij de al ingeburgerde antibioticasystematiek. Het benchmarken en terugdringen van het diergeneesmiddelengebruik is in korte tijd een groot nationaal succes geworden.

'Bij de voorlopersbedrijven worden elke vier maanden bloedmonsters genomen volgens een vastgesteld protocol op basis van de aanwezige diercategorieën. Door te meten weet je of en waar het PRRS-virus circuleert, zodat je gericht maatregelen op het gebied van interne en externe biosecurity of vaccinatie kunt nemen. Door te blijven monitoren ontdekken wat wel of niet op je bedrijf werkt om verder te komen bij het PRRS-vrij houden van varkens.'

Waar zien varkenshouders volgens u tegenop om strategisch met de PRRS-aanpak op hun bedrijf te beginnen?

'Vanuit het project zijn we daar ook benieuwd naar. Misschien regeert bij varkenshouders een soort eilandjesangst. Oftewel: ze willen investeren in het PRRS-vrij worden van hun bedrijf en weten dat het gaat lukken, maar ze zijn bang om terug te vallen omdat het PRRS-veldvirus in hun omgeving blijft circuleren. Of dat ook zo is en in hoeverre andere zaken als overheidsbeleid of opvolging een rol spelen bij de motivatie of juist als drempels om aan de gang te gaan met de aanpak van PRRS, gaat Wageningen University & Research onderzoeken.'

Toch is een veelgehoorde opmerking dat het PRRS-vrij worden niet snel genoeg gaat.

'De ambitie voor de lange termijn is helder, maar 2050 is inderdaad ver weg en veel varkenshouders overzien het te doorlopen traject niet. Daarom is in 2025 het eerste piketpaaltje neergezet. Dan willen we dat minimaal 50 procent van de koppels biggen die de weg opgaat PRRS-vrij is. Bij opfokgelten is dat streefdoel 75 procent. De nieuwe meetpunten in de jaren erna bepalen we op basis van nieuwe kennis en inzichten die we opdoen in het groeitraject.'

Moet een handelsland meer ambitie uitstralen?

'In de Europese diergezondheidsverordening is PRRS bestempeld tot D-categorie ziekte. Tussen EU-landen moet de transmissie van die virusaandoening worden voorkomen. Alleen al uit oogpunt van het behouden van markttoegang is het voor de Nederlandse varkenshouderij cruciaal om vaart te maken.

'Een groot voordeel is dat we amper varkens importeren, waardoor we het risico op introductie van een ziekmakende PRRS-stam zoals de Rosalia-variant die in Spanje flink huishoudt, zo klein mogelijk houden.'

Zijn alle farmaceuten met een PRRS-vaccin betrokken bij het project?

'Jazeker en ook de onderlinge samenwerking verloopt soepel. Dat is waardevol, want er zit veel kennis en ervaring bij de farmaceuten. Als we een groepsoverleg hebben met hun dierenartsen, wordt er open en eerlijk gecommuniceerd.

'Dat ze allemaal bezig zijn met hun eigen PRRS-projecten op praktijkbedrijven is prima. Zo groeit de deskundigheid en blijft er aandacht voor PRRS.'

Wat voor projectitems staan op uw agenda?

'Eind februari overleggen we met de dierenartsen van de voorlopersgroepen. Hoe gaat het, waar lopen ze tegenaan en waarmee kan GD helpen?

'Begin maart halen we erfbetreders bijeen over het hoe en wat van het nationale PRRS-plan en welke rol zij hebben vanuit hun vakgebied.

'Ook willen we de varkenshouders van de voorlopersgroepen bij elkaar brengen. Ze moeten niet het gevoel krijgen dat ze eilandjes zijn, maar trotse ambassadeurs.'