Deens onderzoek ziet voordelen van beren als vleesvarken

Beren zijn efficiëntere vleesvarkens dan borgen, ofwel gecastreerde beren. Ze hebben een lager voerverbruik en een hoger vleespercentage. Daarnaast is het houden van beren beter voor het dierenwelzijn en bespaart het arbeid, verdoving en pijnbestrijding. Beren houden in plaats van borgen is economisch voordeliger en zorgt voor een lagere CO2-voetafdruk.

Bovenstaande resultaten worden bevestigd door Deense onderzoekers van Landbrug & Fodevarer. De onderzoekers hebben de resultaten van recente onderzoeken en praktijkervaringen met het houden van beren samengevat, en daarbij ook de resultaten meegenomen van tegen berengeur gevaccineerde beren (immunocastratie).

Naast voordelen kent het houden van beren ook uitdagingen. Zo is er een risico op vlees met berengeur, voornamelijk veroorzaakt door skatol en androstenon. Dat kan leiden tot afkeuringen bij het slachten en is een nadeel bij het vermarkten van het vlees. Bovendien kunnen beren in het laatste deel van de groeiperiode agressief worden, wat nadelige gevolgen heeft voor het dierenwelzijn en mogelijk tot karkasschade kan leiden.

De nadelen van het houden van beren zijn te ondervangen door vaccinatie tegen berengeur. 'Na de tweede vaccinatie gedragen de beren zich als borgen. Ze zijn rustiger en het risico op berengeur is lager. Daar staan wel extra kosten tegenover en minder efficiëntievoordelen', melden de onderzoekers.

In 2022 zijn in Denemarken maar 600.000 beren geslacht, waarvan een deel is gevaccineerd tegen berengeur. Dit tegenover 8 miljoen borgen. Het aandeel beren neemt de komende jaren naar verwachting wel toe vanwege de hogere eisen aan dierenwelzijn en de druk om de CO2-voetafdruk te verkleinen.

Lagere kosten

Het voordeel van de overstap naar beren is dat de kosten voor castratie wegvallen en de bigoverleving verbetert. Volgens de Deense onderzoekers levert dat per zeug jaarlijks 0,3 big op. De productiekosten dalen hierdoor in totaal met 5,5 Deense Kroon. Omgerekend is dat 0,74 euro per gemiddelde big. Tot aan het afleveren wordt gerekend met een positieve opbrengst van 5,6 tot 6,3 Deense Kroon, ofwel 0,75 tot 0,84 euro.

Er zijn ook grote voordelen op het gebied van voerconversie. Die verbetert met 0,14 tot 0,35, staat in het onderzoek. Het kleinste voordeel geldt bij beperkt brijvoer, het grootste bij onbeperkt droogvoer. Bij immunocastratie is dit voordeel kleiner en varieert van 0,06 bij beperkt brijvoer tot 0,13 bij onbeperkt droogvoer.

Naast de betere voerconversie scoren beren ook beter op vleespercentage. Bij beperkt brijvoer is het vleespercentage van de Deense vleesvarkens 2,5 procent hoger en bij onbeperkt droogvoer is dat 3,4 procent hoger. Bij de immunocastraten is het voordeel wederom kleiner: 2,1 procent bij beperkt brijvoer en 2,5 procent bij onbeperkt droogvoer.

10 euro voordeel

Door de verbeterde voerconversie zijn de grootste voordelen te zien bij de productie van vleesvarkens. De Deense onderzoekers komen tot een voordeel van 83 Deense kroon bij 89 kilo geslacht gewicht. Omgerekend betreft dit 11,12 euro per gemiddeld varken (gelten én beren). Dit is het voordeel bij het gebruik van een voersoort van 30 tot 115 kilo levend gewicht, of 89 kilo geslacht gewicht.

Bij meerdere voersoorten wordt het verschil tussen het houden van beren of borgen kleiner. Dan is het voordeel van het houden van beren 72 Deense Kroon (9,65 euro). Dat komt volgens onderzoeker Hanne Maribo omdat borgen beter scoren bij het gebruik van meerdere voersoorten en ze met wat goedkoper voer – met minder energie en eiwit – toe kunnen.

Maribo: 'Dit betekent overigens niet dat het gebruik van meerdere voersoorten niet interessant is. Beren goed naar behoefte voeren met hoog eiwitvoer, is noodzakelijk om hun genetische potentie voor spiergroei optimaal te benutten.'

Immunocastratie

Bij het overgaan tot immunocastratie zijn de voordelen bij vleesvarkens kleiner. Tot aan de tweede vaccinatie tegen berengeur gedragen de varkens zich nog als beren, voor wat betreft voerconversie. Daarna worden het borgen en verdwijnt een deel van het voordeel.

Daarbij komen de kosten van het vaccin en de arbeid. Die worden berekend op 25,50 Deense kroon (3,42 euro per varken). 'Daardoor is bij gebruik van een voersoort voor de vleesvarkens het voordeel nog steeds 25 Deense kroon, ofwel 3,35 euro per gemiddeld varken', aldus de onderzoekers.

Bij het gebruik van meerdere voersoorten wordt ook hier het verschil met de borgen kleiner en levert het nog 2,28 euro per gemiddeld varken op.

Berengeur meten

Op de Deense slachterijen wordt het risico op berengeur zowel bepaald door het meten van het gehalte aan skatol en androstenon als dat gebruik wordt gemaakt van de menselijke neus. Bij een varken met berengeur geldt een korting van 4,2 Deense Kroon (0,56 euro per kilo).

Of de productie van beren loont, hangt dan af van het afkeuringspercentage en de voerprijs. Hoe hoger de voerprijs, hoe hoger het afkeuringspercentage mag zijn. Volgens Maribo is het nog interessant om beren te houden als het afkeuringspercentage onder de 6 procent blijft. Het afkeuringspercentage ligt doorgaans tussen de 4 en 6 procent.

Ook de immunocastraten worden op berengeur getest, maar daar worden minder dieren met berengeur gevonden. Het percentage ligt tussen de 0,5 tot 0,75 procent.

Milieu-effecten

Het overgaan naar het houden van beren resulteert in de Deens vleesvarkenssector – met 17 miljoen vleesvarkens per jaar – een forse vermindering van de CO2-uitstoot. 'De reductie in de keten (inclusief aanvoer van grondstoffen van buiten Denemarken) is dan 255 miljoen CO2-equivalenten, waarbij de uitstoot van methaan en lachgas is omgerekend naar CO2', staat in het onderzoek.

Deze vermindering geldt wanneer de teelt van grondstoffen, zoals soja en palmpit, niet voldoet aan de eisen voor ontbossingsvrije producten. Zijn het wel ontbossingsvrije producten, dan is het voordeel 148 miljoen ton CO2-equivalenten. Bij volledige overschakeling naar immunocastraten is het voordeel ongeveer de helft.