Longscores en foto's van longen liegen niet

Bij twijfels en/of problemen met de longgezondheid op een vleesvarkensbedrijf kunnen dierenartsen Zoetis inschakelen voor onderzoek aan de slachtlijn. 'Een van onze experts voert het slachtlijnonderzoek uit en beoordeelt elke long, al dan niet in aanwezigheid van de dierenarts en/of varkenshouder, zelf', licht varkensdierenarts Twan van Berlo van Zoetis toe. 'Alle scores en longfoto's worden in een speciale app geregistreerd en zijn achteraf in een onlineplatform beschikbaar.'

Als een slachtlijnonderzoek onvoldoende duidelijkheid geeft over de oorzaak van bepaalde afwijkingen, vindt aanvullend onderzoek plaats. Van Berlo: 'Onze experts nemen longpakketten mee voor het uitvoeren van onder meer verschillende PCR-testen en histologische onderzoeken.'

De beoordeling van de longen voert Zoetis in hoofdlijnen uit op drie soorten letsels: topkwabpneumonie, pleuritis en littekens op de longen. 'Voor de eerste twee letsels wordt een score voor de uitgebreidheid gegeven van 0 (afwezig) tot 4 (zeer uitgebreid voorkomend)', zegt Van Berlo. 'Meerdere systemen zijn beschreven, maar de resultaten verschillen onderling niet veel. Het belangrijkste is dat de beoordeling door een getraind persoon, meestal een dierenarts, gebeurt.'

Alle informatie van het slachtlijnonderzoek wordt gebundeld in één rapport en besproken met de bedrijfsdierenarts en de varkenshouder. Dit wordt gecombineerd met informatie over het bedrijf, het bedrijfsmanagement en eventueel eerder uitgevoerde diagnostiek. Dit alles tezamen is de basis voor de gerichte vervolgstappen.

Vaccinatieschema evalueren

De resultaten kunnen een reden zijn om het vaccinatieschema op het bedrijf te evalueren. Van Berlo: 'Maar ook het stalklimaat en verschillende managementzaken zijn niet te onderschatten factoren die van belang zijn voor de longgezondheid bij varkens.'

De database van Zoetis bestaat voornamelijk uit varkensbedrijven met een duidelijke reden voor het uitvoeren van slachtlijnonderzoek. 'De drie belangrijkste redenen om ons in te schakelen, zijn hoestproblematiek in de stal, twijfels over het vaccinatieschema of een verhoogd percentage afwijkingen aan de ademhalingsorganen die de slachterij terugkoppelt', somt de varkensdierenarts op.

'In onze database zien we bij circa een op de tien slachtlijnonderzoeken minder dan 10 procent longen met letsel. Daartegenover staat dat we bij 15 procent van die onderzoeken letsels aantreffen bij meer dan 50 procent van de longen', licht Van Berlo toe.

Volgens de varkensdierenarts is het nuttig als varkensbedrijven twee tot drie keer per jaar slachtlijnonderzoek laten doen. 'Iedereen weet dat varkens met gezonde longen betere prestaties kunnen leveren. De percentages pleuritis en pneumonie op de slachtbon zijn een indicatie van het percentage afwijkingen, maar geven zeker niet het complete plaatje.'

Vinger aan de pols houden

Voor dierenartsen biedt periodiek slachtlijnonderzoek mogelijkheden om de vinger aan de pols te houden bij ingezette aanpassingen. 'We zien bij de meerderheid van de gevolgde bedrijven structurele verbeteringen in de longgezondheid', stelt Van Berlo.

'Vaak zijn het bij de start van zo'n traject bedrijven die kampen met hoge percentages longafwijkingen, soms wel boven 70 procent. Met intensieve ondersteuning lukt het in de meeste gevallen om structureel onder de 20 procent afwijkingen te komen.'

Op veel bedrijven met een conventionele gezondheidsstatus is het een uitdaging om onder de 10 procent longafwijkingen te komen. 'Kiemen als PRRS, mycoplasma en APP kunnen lange tijd onder controle zijn, maar ineens de kop opsteken', licht de varkensdierenarts toe.

'Op een bedrijf hadden we lange tijd gunstige scores, tot er wat hoest ontstond in de biggenopfokafdelingen. Na het gericht behandelen van de biggen verdween de hoestproblematiek snel. Desondanks zagen we maanden later nog een duidelijke verhoging van het percentage longafwijkingen', zegt Van Berlo. Het toont volgens hem aan dat een korte opflakkering van hoest een grote impact kan hebben op de longgezondheid en dus de prestaties van deze dieren.

Oorzaken zeer divers

De oorzaken voor longafwijkingen zijn zeer divers, legt Van Berlo uit. 'Bij pleuritis vinden we vaak APP, terwijl bij topkwabpneumonie en littekens nogal eens mycoplasma is betrokken. Desondanks zien we bij diagnostiek op longweefsel ook vaak andere kiemen, zoals PRRS, streptokokken en Pasteurella. In de meeste gevallen heb je op basis van het meest voorkomende letsel wel een vermoeden van de oorzaak, maar diagnostiek is echt de enige manier om bevestiging te krijgen.'

Het doen van slachtlijnonderzoek boven op diagnostiek bij het levende dier levert volgens Van Berlo veel voordelen op. 'Je kunt de longen van een groot aantal dieren ineens beoordelen en je kunt gericht monsters nemen van de meest voorkomende longafwijking. Inclusief de resultaten van diagnostiek is een doelgericht plan van aanpak op te stellen. Een aanpak die leidt naar een optimale longgezondheid op het varkensbedrijf.'