'Iets met twee kapiteins'

Jongens vers van de MAS of HAS die meteen verantwoordelijk zijn voor duizenden dieren en personeel. Maar ja, je moet je wel kunnen bewijzen als opvolger. Hoe zou je al op jonge leeftijd autoriteit kunnen uitstralen, zonder het risico te verdrinken in de verantwoordelijkheden?

Stel je een situatie voor op een grote zeilvloot die je over de oceaan navigeert. De eerste kapitein, ervaren en wijs, heeft tientallen jaren op zee doorgebracht. Eerst met een klein sloepje, dan met een steeds omvangrijker wordend schip wat vervolgens een hele vloot werd. Hij kent elk stukje van alle schepen en elke valkuil die de zee kan brengen. Hij gelooft in de traditionele manier van varen. Hij vertrouwt op de sterren, de wind en zijn instincten. De bemanning respecteert hem, voeren uit wat van hen gevraagd wordt, al begrijpen ze zijn methodes soms niet.

De tweede kapitein, jong en vol ambitie, is net afgestudeerd aan een goede zeevaartschool. Hij heeft weinig tot geen ervaring op andere boten, maar is vrijwel meteen verantwoordelijk geworden voor een aantal schepen in de vloot. Hij wil de koers anders aanpakken. Hij gebruik de nieuwste navigatiesystemen om de wind efficiënter te kunnen benutten. Zijn benadering is snel, direct en op innovatie gericht. De bemanning kan zijn methodes beter begrijpen, maar vertrouwen zijn intuïtie nog niet.

Op een dag, midden op de oceaan, ontstaat er onenigheid. De oudere kapitein wil een noordelijke route volgen, gebaseerd op de patronen van de sterren die hij zijn hele leven heeft bestudeerd. De jonge kapitein zet echter zijn hakken in het zand. Zijn systemen hadden het inmiddels al twee keer goed gehad. Waarom wordt nog steeds getwijfeld aan zijn methodes? 'De zuidelijke route is toch overduidelijk veel beter', roept hij gefrustreerd. 'Ik weiger met mijn schepen de noordelijke route te volgen.'

De schepen, gevangen tussen twee kapiteins, raken stuurloos. Orders worden door elkaar gegeven; zeilen worden gehesen en weer gestreken, de koers verandert constant. De zee die eerst rustig leek wordt onvoorspelbaar en begint te woelen. De schepen onder gezag van de jonge kapitein gaan ten onder. En kerst was dat jaar ook niet gezellig.

Het spreekwoord 'geen twee kapiteins op één schip' is natuurlijk niet nieuw. Iedereen zal ermee instemmen dat meerdere leidinggevenden binnen één team onwerkbaar is. Toch ontkom je er tegenwoordig niet aan binnen het overnameproces van een familiebedrijf. Vanaf nul beginnen (vergelijk het met de kapitein op het kleine sloepje) is er niet meer bij. Potentiële overnemers worden tegenwoordig vrij snel blootgesteld aan verantwoordelijkheden waar je u tegen zegt.

De vraag is dan natuurlijk: hoe gaan we hiermee om? Hoe zorgen we ervoor dat potentiële overnemers de kans krijgen zich te bewijzen, zonder het risico te verdrinken? Mijn inziens begint dat met communicatie. Dat betekent niet alleen maar praten over de actuele zaken op het bedrijf. Probeer inzicht te krijgen in elkaars denkwijze zodat je in het heetst van de strijd beter op elkaar bent ingespeeld.

De komende tijd ga ik mij in ieder geval meer focussen op dit onderwerp. Gelukkig ben ik daarin niet alleen. Samen met een paar jeugdige collega's gaan we op zoek naar praktische handvatten om zowel overnemer als overdrager te ondersteunen. In de toekomst zien we hopelijk geen jonge ondernemers meer verdrinken, maar enkel jonge ondernemers met flair en autoriteit.

Sjoerd Gerrits
Specialist varkens De Heus Voeders