Nu al de mestbalans opmaken voorkomt boetes

Een aantal varkenshouders heeft de voerprijs dit jaar als uitgangspunt genomen bij de keuze van het voerpakket, weet Gijs Vinken, specialist varkenshouderij bij Fransen Gerrits. 'Natuurlijk is de prijs een belangrijk aspect, maar ze hebben mogelijk niet goed nagedacht over het feit dat een voerpakket met een lagere prijs vaak samengaat met een hoger fosforgehalte in het voer.'

Dat is jammer, vindt Henk Oppers, mestdeskundige van Fransen Gerrits. 'Want iedere halve kilo fosfor extra in het voer betekent dat er in de mest van een vleesvarken 1 kilo meer fosfaat zit.' Varkenshouders met een goedkoop voerpakket doen er volgens Oppers dan ook goed aan om de mestbalans op te (laten) maken.

Geen lastige klus

Op zich is dat geen heel lastige klus. Het gaat om de aangevoerde hoeveelheid fosfaat via het voer en de dieren (biggen in het geval van een vleesvarkensbedrijf). Daarvan mogen de afgevoerde hoeveelheid fosfaat via de dieren en het fosfaat van de mest worden afgetrokken.

Aandachtspunt hierbij is dat er dit voorjaar geregeld kleine hoeveelheden mest zijn afgevoerd. Dit omdat het vanwege de weersomstandigheden niet altijd lukte om ineens veel mest kwijt te raken. Bij het afvoeren van kleine hoeveelheden gaat het steeds om de bovenlaag. Daarin zit naar verhouding weinig fosfaat. 'Dus ook als in totaal veel mest is afgevoerd, kan de hoeveelheid afgevoerde kilo's fosfaat toch tegenvallen', zegt Oppers.

Er moet dan alsnog extra mest worden afgevoerd en/of de varkenshouder moet extra Vervangende Verwerkingsovereenkomsten (VVO's) aankopen om te zorgen dat de mestbalans klopt. Een ander addertje onder het gras hierbij is dat er zware vleesvarkens naar Italië zijn gegaan omdat er in dit land een tekort was. Die zware varkens hebben een slechtere voerconversie en het finishvoer is van lagere kwaliteit en bevat meer fosfor. Dat pakt negatief uit voor de mestbalans.

Stoppers

Varkenshouders die stoppen, moeten alle mest afvoeren van hun bedrijf. Ook de bezinklaag onder in de kelders, waarin flink meer fosfaat zit, moet weg. 'Je kunt denken dat je hierdoor veel meer fosfaat afvoert en dus ook meer VVO's kunt verkopen, maar die vlieger gaat niet op. Je mag in een jaar tijd nooit meer VVO's verkopen dan de productie in dat jaar minus de eigen verwerkingsplicht. In het oosten van Nederland is die 52 procent en in het zuiden 59 procent', waarschuwt de mestdeskundige.

'Dus bij een productie van 10.000 kilo in een jaar en een extra mestafvoer van 5.000 kilo omdat je de putten leeg wil maken, voer je in dat jaar 15.000 kilo af. Maar je verwerkingsplicht blijft 59 procent – in het zuiden van Nederland – en dus 5.900 kilo. Dat betekent dat je niet meer dan 4.100 kilo mag verkopen', legt Oppers uit.

De kosten van extra mestafvoer bij een goedkoper voerpakket met een hoger fosforaandeel lopen flink op. Voor een bedrijf met zesduizend varkens gaat het om 23.000 euro extra. Hierbij is gerekend dat het fosforgehalte in het voer 0,3 kilo verschilt tussen het goedkope en het betere voer. Dat kost de varkenshouder omgerekend 53 cent per 100 kilo voer aan extra mestafzetkosten. Tenminste als het is gelukt om het hele jaar mest met een goed fosfaatgehalte af te voeren.

Is dat niet gelukt doordat vooral de bovenlaag is afgevoerd, dan moet de varkenshouder extra mest afvoeren. Dat loopt met de huidige mestprijs van 36 euro per ton flink in de papieren en komt uit op zo'n 69.000 euro extra mestafzetkosten. Dat is omgerekend 1,60 euro per 100 kilo voer.

Het voordeel van het goedkopere voerpakket, dat in dit rekenvoorbeeld 1,50 euro per 100 kilo goedkoper was, is daarmee verdampt. 'Daarbij heeft de varkenshouder dit jaar toch al veel geld laten liggen', stelt Vinken. 'Het duurdere voerpakket met een betere voersamenstelling en beter verteerbaar voer heeft namelijk flinke voordelen voor de prestaties van de varkens en daarmee het inkomen van de varkenshouder', stelt hij.

Betere voerconversie

'De voerconversie is met het geconcentreerder voerpakket beter en daalt al snel van 2,50 naar 2,30. Dat scheelt de ondernemer fors in de voerkosten, ondanks dat het voer duurder is. Een varkenshouder met zesduizend vleesvarkens heeft met het goedkope voerpakket ongeveer 45.000 euro laten liggen. Daar komt tussen de 20.000 tot 70.000 euro bij omdat hij anders met de mestbalans niet goed uitkomt. Dit bedrag is afhankelijk van de gehaltes in de afgevoerde mest.'

Afwachten en maar zien hoe het uitkomt met de mestbalans is volgens Oppers onverstandig. 'Want een VVO aankopen kost een ondernemer 2,25 euro per kilo fosfaat. Als blijkt dat er niet genoeg verwerking is geregeld, dan betaalt de varkenshouder een boete van maar liefst 11 euro per kilo fosfaat. Dat wil je uiteraard niet.'