Dierenarts Herman Prüst: 'Koester wat goed werkt tegen circo'

Het Porcine circovirus type 2 (PCV2) wordt wereldwijd op varkensbedrijven aangetroffen. Voor zover aangetoond zijn de subtypes PCV2a, PCV2b en PCV2d pathogeen voor de varkens. Het bekendste ziektebeeld bij circo is het 'postweaning multisystemic wasting syndrome', ofwel de wegkwijnziekte. En er is sprake van een verhoogde uitval onder biggen.

'Dat typische stalbeeld wordt niet of zelden meer gezien dankzij de zeer hoge vaccinatiegraad tegen circo bij biggen, zeker in Nederland', zegt dierenarts Herman Prüst. Hij is werkzaam als technical services manager varken bij Boehringer Ingelheim Animal Health. 'We moeten er daarom voor waken dat vaccins van het eerste uur, die specifiek zijn gericht op het meegeven van extra bescherming tegen PCV2, ter discussie worden gesteld. Want er circuleren meerdere subtypes.'

Waarin zit dan het probleem?

'Op varkensbedrijven kunnen de verschillende subtypes PCV2-virussen tegelijkertijd circuleren, maar ze kunnen elkaar ook in golven afwisselen. In dit laatste geval kan de ene keer PCV2a worden aangetoond en dan weer PCV2b of PCV2d. Op Nederlandse varkensbedrijven wordt nu het vaakst PCV2d aangetroffen, maar dat kan dus over een tijdje weer PCV2a of een mengvorm van subtypen zijn. Telkens van entstof wisselen zou in de praktijk ondoenlijk zijn en het is ook onnodig, gezien de stabiele situatie in het veld.'

Waarom is inspelen op het specifieke subtype geen goed idee?

'Zoals gezegd zie je in het veld geen typische circoproblematiek bij biggen en vleesvarkens meer. Onze PCV2a-entstof doet zijn beschermende werk goed. Daarnaast is bewezen dat het kruisbescherming oplevert tegen de andere circosubtypes. Ga je op basis van monstername en analyses de vaccinkeuze aanpassen op het circulerende subtype, dan loop je continu achter de feiten aan. Veranderen om te veranderen is in dit geval absoluut geen goede raadgever.'

Angst voor circo wordt aangewakkerd?

'Als biggen iets onder de leden hebben en de uniformiteit binnen koppels wat uiteenloopt, is niets makkelijker dan monsters van speeksel of bloed nemen en met een PCR-methode op meerdere virussen tegelijk laten onderzoeken. Zo'n multiplex-analyse kan kiemen aantonen die er wel zijn, maar die er voor de vraagstelling helemaal niet toe doen.'

'Het grote gissen kan dan beginnen, omdat je niet weet welk virus of welke bacterie de meest bepalende boosdoener is. Daarvoor moet ook specifiek worden onderzocht of deze ziektekiem schade heeft veroorzaakt in het lichaam. Alleen het aantonen van de kiem is niet voldoende.'

'Daarom adviseer ik specifiek een PCR-test te laten doen, zodat je ook wat kunt zeggen over een bepaalde kiem en je in combinatie met sectieonderzoek uitslagen gerichter kunt linken aan de symptomen. Bedenk vooraf wat je wilt onderzoeken en wat je met de uitslag wilt doen. Focus daarop.'

Wat zegt een hoge PCV2-load in het bloed?

'Eigenlijk nog niet zoveel. PCV2-virussen leven juist op in fases dat het immuniteitssysteem van een big flink aan het werk is tegen een infectie. Een andere ziekmakende kiem moet erbij komen om het circovirus te triggeren. Vrijwel alle varkens zijn al eens met circo in contact gekomen via vaccinatie of infectie en hebben dus weerstand. Een infectie met alleen het circovirus maakt varkens niet echt ziek. Aanvullend bewijs is nodig, zoals weefselonderzoek op typische laesies en bij sectie opgezette lymfeklieren aantreffen met daarin veel virus.'

Hoe vaak ziet u uitbraken van circo?

'Zelden. Gemiddeld één keer per jaar en meestal ook nog op een varkensbedrijf buiten onze grenzen. Wat dan de exacte oorzaak is van zo'n circodoorbraak, laat zich helaas vaak lastig achterhalen. Meestal is al aan verschillende knoppen gedraaid voordat wij erbij worden gehaald.'

Staat de effectiviteit van circovaccins dan ooit ter discussie?

'Nee, want anders zouden varkenshouders, dierenartsen en wetenschappers eerder al massaal bij vaccinproducenten aan de bel hebben getrokken. Wel lopen we het vaccinatieproces op het bedrijf tot in detail na. Meestal zit dat vrij goed in elkaar en kunnen we met tips mogelijke risico's verder uitsluiten.'

'Zo'n aandachtspunt is het correct bewaren van vaccins in de koelkast; ook een geïnactiveerde entstof zoals die tegen circo mag niet bevriezen, want dan verliest deze zijn werkzaamheid. Voorkom dat vaccinverpakkingen tegen de koelelementen in de achterwand staan en bevriezen. Daarnaast adviseer ik om ter controle altijd een maximum-minimumthermometer in de koelkast te leggen.'

Heeft u nog een afsluitende boodschap?

'Zorg dat het vaccinatiemanagement op je bedrijf klopt en vaccineer biggen zo laat als het kan en zo vroeg als het moet. Hun immuunapparaat is volledig ontwikkeld op een leeftijd van vijf tot zes weken. Vaccineren rond of na dat moment is het meest optimaal voor de veiligheid en effectiviteit. Maar soms moet je vroeger vaccineren vanwege het te verwachten infectiemoment. Eigenlijk zou het werkgemak op varkensbedrijven niet alleen bepalend moeten zijn voor het vaccinatiemoment.'