'Dierenwelzijn duurt tot de dood in de slachterij'

Het gesprek met directeur Lesley Moffat van dierenwelzijnsorganisatie Eyes on Animals vindt plaats bij een biologische boerderij. 'Ik ben fan van varkens en wil graag met deze biologische varkens op de foto omdat die een goed leven hebben. Bovendien vind ik dat varkenshouders verantwoordelijk zijn voor het welzijn van hun dieren tot aan hun dood in de slachterij.'

Wat bedoelt u daarmee?

'Varkenshouders spannen zich in voor een beter leven voor hun varkens. Als de dieren dan in de vrachtwagen zitten en het erf afrijden op weg naar de slachterij, dan denken de meesten dat het erop zit wat betref het dierenwelzijn. Maar bij een beter en interessanter varkensleven hoort ook een betere dood. Ik vind dat we daar samen voor moeten gaan.'

Hoe zit u in de wedstrijd wat betreft het eten van vlees?

'Iedereen mag zelf kiezen wat hij of zij eet. En we moeten ook echt stoppen met polariseren en framen. Zelf eet ik bewust en overwegend plantaardig en ga ik voor mijn idealen. Ik vind dat productiedieren op de boerderij een goed leven verdienen, zo aangenaam mogelijk worden vervoerd naar de slachterij en daar met zo min mogelijk stress een goede dood hebben. In het traject na het boerenerf is waar Eyes on Animals verbeteringen probeert te realiseren.'

Wat kunnen varkenshouders daaraan bijdragen?

'Zorgen dat hun varkens al in de stal wennen aan mensen, geluiden en veranderingen. Als ze beter om kunnen gaan met prikkels van buitenaf, dan levert het laden, transporteren, uitladen en het opdrijven in de slachterij minder stress op. Het werkt sneller en plezieriger en het is beter voor het dierenwelzijn en de vleeskwaliteit.'

Welke praktische tips kunt u geven?

'Ga regelmatig en rustig de hokken met varkens in zonder in te grijpen. Zet overdag een radio met rustige muziek aan en wissel wat af met het verstrekken van verschillende afleidingsmaterialen. Maar het beste zou zijn als de dieren echt kunnen wroeten. Dat is een van hun belangrijkste natuurlijke behoeften. Kun je op een of andere manier daar slim op inspelen dan zet je welzijnsstappen.'

Bent u een activistisch persoon?

'Ik bestempel mezelf liever als actief omdat ik het veld in ga om dingen die niet goed gaan met eigen ogen waar te nemen en vast te leggen. Ik ben zeker niet radicaal, maar houd juist van het overlegmodel. Als je in gesprek gaat en je best doet om elkaar te begrijpen, krijg je meer voor elkaar dan dat je zegt: zo moet het. Dan gaan de hakken in het zand en kom je niet vooruit met het welzijn van dieren.'

Hoe is Eyes on Animals georganiseerd?

'We werken internationaal met zo'n tien personen. Ik ben de enige fulltimer en mijn rechterhand heeft er een halve baan aan. De rest is freelancer of vrijwilliger. We verrichten veel veldwerk, inspecties en draaien projecten bij en geven advies aan bijvoorbeeld slachthuizen.'

'Veel geld hebben we niet, en dat hoeft ook niet. We leunen op donateurs, projectgeld en giften van bijvoorbeeld schietmaskers om slachtomstandigheden in Turkije en Ghana te verbeteren. Maar we verdienen ook wat met het geven van trainingen en het rapporteren naar de Europese Commissie.'

Wat vindt u een gemis in Nederland?

'Dat varkensproefbedrijven zijn verdwenen en er ook geen proefslachterij is. Op kleinere schaal proefopstellingen maken, testen en eventueel bijstellen leidt sneller tot de gewenste vooruitgang en opschaling in de praktijk. Zo zijn stappen voor varkensslachterijen nogal eens te groot om bijvoorbeeld voor een andere bedwelmingsmethode te kiezen dan de niet zo diervriendelijke CO2-verdoving die gemeengoed is in de slachtsector.'

Wat is een diervriendelijk verdovingsalternatief?

'Elektrisch verdoven 2.0. Een groot slachthuis in Nederland is daarop overgeschakeld, onder meer vanwege het niet meer mogen gebruiken van veeprikkers en de ambitie om meer aan het dierenwelzijn te doen van Beter Leven-varkens.'

'De slachtsnelheid behouden is een reden voor de keuze voor die bedwelmingsmethode. Het vergt een andere opdrijftechniek met kleinere groepen. Zes varkens zijn beter stuurbaar dan grote koppels met vaak 22 dieren. In twee aanvoerlijnen lopen twee zestallen via rondingen rustig en vlot naast elkaar via een linker- of rechteropening in een drijfgang. Via openingen houden de varkens contact met elkaar in de vier opdrijfgangen en lopen ze naar de vier verdovers.'

Waarom kiezen niet alle slachterijen daarvoor?

'Bij vleesvarkens die in hun leven niet zoveel hebben meegemaakt is altijd kans op het uitbreken van paniek en schrik in een vreemde omgeving van een grote slachterij. En dieren die juist veel hebben meegemaakt en meer gewend zijn aan mensen, zoals biologische varkens, laten zich ook lastiger sturen.'

'Omwille van de capaciteit en het feit dat CO2-bedwelming in de Europese Unie nog steeds wettelijk is toegestaan, kiezen grote varkensslachthuizen dan toch weer voor een slechtere dood. Dat is een gemiste kans voor het verbeteren van het totale dierenwelzijn en ze nemen een mindere vleeskwaliteit op de koop toe. Maar we krijgen er wel beweging in.'

Ziet u meer positieve ontwikkelingen?

'Koppels slachtvarkens niet meer mengen in slachterijen levert veel meer rust op. En er hoeft minder te worden gesleept met Nederlandse slachtbiggen naar bijvoorbeeld Kroatië. Nederland heeft twee slachterijen die de beweeglijke dieren met afwijkingen verdoven met een tang. Bij het gerenoveerde slachthuis in het oosten van het land hebben we tips gegeven om dat op een nog diervriendelijkere manier te doen. Dat bedrijf is welwillend en we gaan daar nog kijken of er iets mee is gedaan en of het werkt.'

'Ook in het beperken van hittestress zijn stappen gezet bij transporteurs en varkensslachterijen. Daarvoor verdienen ze zeker complimenten, maar qua dierenwelzijn zijn er altijd verbeteringen mogelijk. Denk aan vrachtauto's nog minder dicht beladen en niet stilstaan in de volle zon.'

'Druk vanuit ngo's is nodig om zaken aan te jagen. Proactief en in het veld zijn en het gesprek aangaan met chauffeurs, slachters en overheden werkt het beste, maar soms moeten landelijke media worden opgezocht. Een beter dierenwelzijn afdwingen via socialemediagevechten of petities is niet onze weg.'

Voegt technologie in de varkenshouderij welzijn toe?

'Varkenshouders moeten zeker niet alles overlaten aan camera's, technieken en computers. Bij het houden van vee dient er een relatie te zijn tussen de mens en de productiedieren. Dierenwelzijn is logisch, maar het geeft gedoe en veranderingen duren vaak lang.'

'Zijn er varkenshouders die proactief stappen willen zetten op het vlak van lange staarten of biologische varkenshouders die willen stoppen met castreren, dan sta ik als gedragswetenschapper open om hen praktische tips te komen geven. Waar een wil is, is een weg.'