Acute PIA confronterend, chronische kost meer

'Alleen met het nemen van voermaatregelen lukt het niet altijd om acute PIA bij vleesvarkens van rond de 100 kilo voor te blijven', is de ervaring van Willem Egelmeers, adviseur brijvoer bij voerfabrikant Agrifirm. 'Het is een multifactorieel probleem. Zo heeft hittestress invloed op een sterk schommelende voeropname en daardoor op het uitbreken van acute PIA, wanneer varkens weer meer gaan eten. Bij hoge temperaturen staat ook de hygiëne van bijproducten extra onder druk, wat extra PIA-risico oplevert.'

Voldoende omloopsnelheid van producten, reinheid van de bijproductentanks en brijvoerinstallatie verlaagt volgens Egelmeers het risico op ongewenste omzettingen. 'Daarnaast zijn een streng hygiënebeleid, goede looplijnen en beperken van stress belangrijk om de verspreiding van de PIA-bacterie te voorkomen. Het aanstrepen en laden van de kopvarkens zijn risicomomenten.'

Darmstress

Anita Adams-Beijers, senior accountmanager varken bij Boehringer Ingelheim, kan zich daarin vinden, maar vult Egelmeers meteen aan: 'Onderzoek wijst uit dat al na enkele dagen darmstress optreedt bij varkens die werden blootgesteld aan een temperatuur van 40 graden Celsius. De doorbloeding van de darmen vermindert omdat meer bloed naar de ademhalingsorganen stroomt om het oplopen van de lichaamstemperatuur zo beperkt mogelijk te houden', zegt ze.

'Er ontstaat schade aan de darmwand en mede door de invloed van endotoxinen, gifstoffen van bacteriën in de darm, ontstaan lekkages. Zo komen allerlei stoffen rechtstreeks in de bloedbaan terecht met alle negatieve gevolgen van dien. Het is een trigger voor darmontstekingen en acute PIA.'

Voerstress

Dat varkenshouders er veel aan willen doen om een uitbraak van acute PIA te voorkomen, is voor beiden duidelijk. Voerstress voorkomen en voldoende vezelrijke voeding om de darmgezondheid te ondersteunen, is volgens de brijvoeradviseur van Agrifirm cruciaal. 'Zeker in brijvoerrantsoenen waar vanuit de natte bijproducten al minder structuur wordt gevoerd', zeg hij.

'Binnen het 'Fiber for Pigs'-concept van Agrifirm wordt een aantal vezelrijke producten met de juiste verhouding aan vezelfracties aangeboden. Door een betere gelaagdheid in de maag verloopt de pH-daling sneller en krijg je een tragere passage naar het maag-darmkanaal. Dat verbetert de eiwitvertering en de mestconsistentie.'

Verschillen tussen bedrijven

De praktijk is dat op het ene vleesvarkensbedrijf PIA nauwelijks een rol speelt, terwijl bij het andere bedrijf op jaarbasis tot wel 1 procent uitval is toe te schrijven aan acute PIA. Maar dat is volgens Adams wel de meest extreme situatie en de diagnose acute PIA moet ook zijn gesteld.

'In zo'n geval is het lonend voor een vleesvarkenshouder om te investeren in bijvoorbeeld het oraal vaccineren tegen de darmbacterie Lawsonia intracellularis, de veroorzaker van PIA. Dat kost nog geen euro per dier.'

Andere vormen van PIA

Een voordeel van een op acute PIA gerichte aanpak is volgens Egelmeers dat je ook de andere vormen van PIA meepakt. 'Bloederige en stinkende diarree en plotseling dode en vaak varkens die bijna slachtrijp zijn, zijn frustrerend. Dat raakt de boer direct. Het is zo zichtbaar', benadrukt hij.

'Maar de subklinische en chronische vorm van PIA treffen de varkenshouder ongemerkt meer in de portemonnee. Een tegenvallende groei, een te hoge voerconversie en een verminderde uniformiteit in het koppel door slijters en het gebruik van meer antibiotica kosten vaak veel meer', stelt de adviseur van Agrifirm.

Gederfde opbrengsten

Als brijvoeradviseur is Egelmeers gewend om meteen de financiële gevolgen van uitval in beeld te brengen. Bij de uitval van een vleesvarken van rond de 100 kilo gaat hij uit van misgelopen opbrengsten. Bij een opbrengstprijs van 160 euro per vleesvarkens komen de gederfde inkomsten voor de varkenshouder uit op 157 euro (zie kader).

'Stel dat gemiddeld 0,5 procent op jaarbasis uitvalt door acute PIA, dan kost dat 0,79 euro per afgeleverd vleesvarken. Wanneer je enkel uitgaat van de gemaakte kosten, dan is dat bedrag lager. Maar de kosten voor een bijna slachtrijp dier zijn al gemaakt.'

Minder goede vertering

Een suboptimale voerconversie en achterblijvende groei van een heel koppel varkens voor chronische of subklinische PIA kosten per afgeleverd varken al snel meer. Dat ligt aan de minder goede vertering van het voer en diarree. Een 0,1 procent hogere voerconversie betekent dat per vleesvarken bijna 10 kilo voer extra nodig is om hetzelfde eindgewicht te bereiken. Dat verhoogt de voerkosten met 2,50 euro per varken.

'Voor alleen al dat bedrag kan een varkenshouder aardig wat investeren in darmgezondheid', stelt Adams. 'Bovendien zijn er vaak ook andere verborgen kosten zoals een licht verhoogde uitval, extra arbeid en het behandelen van meer varkens. Het draait om bewustwording en het totaalplaatje.'