'Zin of onzin van hittestress'

Boven de 25-26 graden Celsius wordt het voor een gespeende big op het einde van de batterij toch wel erg warm, deze temperatuur is boven zijn comfortzone. Zeker als de luchtvochtigheid hoog is (75-90 procent) dan kan het varken zich niet goed meer koelen. Dat gebeurt met name bij gespeende biggen die op kunststof roosters gehuisvest zijn, want die isoleren 120 keer meer dan beton. Ook de dikke huid met speklaag en het feit dat het varken niet goed kan zweten, zorgen dat ze niet goed kunnen koelen. In de natuur gaat het varken voor verkoeling vaak op zoek naar een modderbad.

Gebeurt er dan ook echt iets in het lichaam van de big bij hittestress? Jazeker! Vooral de darm is erg gevoelig voor hittestress. Als het varken het té warm heeft, wordt het bloed naar de buitenkant van het lichaam -zoals de oren- gesluisd in een poging om dáár de warmte af te geven. Daardoor krijgt de darm minder bloed. Wat er dan gebeurt in de darm? Binnen enkele dagen gaan er toch wat dingen fout, met name in de dunne darm (jejunum en ileum).

De cellen die de darm aflijnen kunnen kapot gaan, ze maken minder beschermend slijm aan en kunnen ook minder goed de darmwand afsluiten. Daardoor kunnen er bacteriën en giftige stofjes van bacteriën (LPS) in de bloedsomloop komen. Daardoor voelt het varken zich niet helemaal lekker! Dit niet goed voelen kan leiden tot onder andere oornecrose.

Er zijn diverse stofjes (antioxidanten) die de schade door hittestress aan de darmen kunnen beperken. Dan kun je denken aan vitamine C, E, zink en selenium. Die stofjes zijn zeker nuttig en je kunt de varkens wat extra van deze antioxidanten geven via voer of drinkwater. Maar het gezond verstand zegt: hou de temperatuur en luchtvochtigheid in de gaten (<80 procent) en ventileer voldoende.

Stuur hierbij niet alleen op CO2 want dan kan ongemerkt de temperatuur en vochtgehalte toch erg oplopen. Er zijn steeds meer slimme meters die het stalklimaat kunnen monitoren en waarbij je snel aanpassingen in klimaat kunt opvolgen. Wij als praktijk zetten deze middelen met succes in en kunnen daarbij ook diergedrag volgen.

Zorg ook voor voldoende gemakkelijk beschikbaar drinkwater met een frisse temperatuur. Er bestaan zelfs innovaties waarbij varkens op een knop kunnen drukken en dan krijgen ze een soort waternevel om zichzelf te koelen. Het varken weet zelf precies wanneer dat nodig is. Dit is misschien toekomstmuziek voor de meeste bedrijven. Maar mijn oordeel over zin of onzin van hittestress is duidelijk: het is geen onzinpraatje! Het onderwerp verdient dus zeker onze aandacht.

Karien Koenders
Dierenarts en adviseur gezondheidsprogramma's bij Dierenartsenpraktijk Lintjeshof
en voorzitter van het Collectief Praktiserende Dierenartsen