Bronaanpak noodzakelijk voor beter stalklimaat

Op twee bedrijven is de ammoniakuitstoot van het door De Hoeve Innovatie ontwikkelde systeem van bronaanpak vergeleken met een controleafdeling bij kraamzeugen, gespeende biggen en vleesvarkens. Uitgangspunt van het systeem is dagelijkse verwijdering van de mest uit de stal via spoelen of aflaten.

Daarbij hebben de vleesvarkens en biggen een 60 procent dichte vloer in het hok en de kraamzeugen een biggennest en dichte vloer onder de zeug. In de controleafdeling ligt een 40 procent gesloten vloer bij de vleesvarkens en een volledig rooster bij de gespeende biggen en kraamzeugen (op het biggennest na).

Dagelijks mest verwijderen, pakt positief uit voor de methaanuitstoot. Die daalt gemiddeld met 90 procent. Een flink voordeel voor het klimaat, omdat methaan een 27 keer sterkere broeikasgas is dan kooldioxide. De stevige methaanreductie is van groot belang voor de varkensvleesketen, omdat dit fors bijdraagt aan de doelstellingen uit het Klimaatakkoord. Daarin staat dat de broeikasgasuitstoot in 2030 met 49 procent teruggebracht moet zijn en dat de sector in 2050 klimaatneutraal moet zijn. Varkenshouders zelf hebben (nog) geen profijt van deze forse methaanreductie.

Voordeel van minder ammoniak

Wel kunnen zij profijt hebben van de lagere ammoniakuitstoot in de stal. Zonder bronaanpak lukt het volgens André Aarnink, onderzoeker veehouderij en omgeving bij Wageningen Livestock Research, niet om voor een stalklimaat te zorgen met een ammoniakgehalte onder de 20 ppm (deeltjes per miljoen). Een gehalte boven de 20 ppm is nadelig voor de longgezondheid en resultaten van de varkens en voor de gezondheid van de dierverzorgers.

De effecten van de bronaanpak op de ammoniakuitstoot zijn minder goed dan verwacht. Bij gespeende biggen is de gemiddelde reductie 70 procent, bij vleesvarkens 54 procent en bij kraamzeugen 50 procent.

Voor de tegenvallende resultaten zijn meerdere verklaringen. Zo is mestkoeling achterwege gelaten, omdat de mest anders weer opgewarmd moet worden voor de vergister. Verder is een sproeisysteem weggehaald omdat er mest op bleef hangen en was er extra emissie doordat handmatig te weinig water in het waterkanaal of de waterpan werd gezet. Deze werden daardoor niet goed schoon na afloop van de ronde.

Een lastig punt is en blijft de vervuiling van de 60 procent dichte vloer. Dat het voorkomen van hokbevuiling helpt, blijkt uit de resultaten bij de gespeende biggen. In de stal waar nauwelijks hokbevuiling was, daalde de emissie van ammoniak met 94 procent. Dit terwijl in de tweede stal de reductie slechts 44 procent was.

Volgens Aarnink moet met bronaanpak een emissiereductie van 85 procent in ieder geval bij de gespeende biggen haalbaar zijn. En een gekoelde mestpan kan bij de kraamzeugen wel 85 procent emissie realiseren.

Bij de vleesvarkens en bijvoorbeeld dragende zeugen kan water sproeien op de roosters helpen als aanvullende maatregel. ‘En bijvoorbeeld een deel van de ventilatielucht via een luchtwasser leiden’, zegt de onderzoeker. ‘De Hoeve Innovatie wil dat nu samen met ons onderzoeken.’

Kosten en opbrengsten

Op basis van de ervaringen met bronaanpak op De Hoeve heeft Nico Bondt van Wageningen Economic Research een inschatting gemaakt van de kosten en opbrengsten van het integrale bedrijfssysteem. De kosten voor de bronaanpak zijn vergelijkbaar met die van een luchtwasser. Voor diergericht management komt er 2 euro per afgeleverd varken bij. En omdat De Hoeve de biggen op vijf weken speent, kost de lagere productie per zeug nog eens 2 euro per afgeleverd vleesvarken.

Daartegenover staat dat het aantal rondes op De Hoeve door de betere gezondheid en hogere groei stijgt naar 4,2 per jaar. Bondt verwacht dat een toename naar 3,5 voor meer bedrijven haalbaar is. De snellere groei en het lagere voerverbruik leveren naar schatting 7 euro per afgeleverd vleesvarken op. De lagere gezondheidskosten en lagere uitval nog eens 2 euro per vleesvarken.

Ten slotte brengt de dagverse mest mogelijk circa 1 euro per afgeleverd vleesvarken extra op, vooral door het hogere methaangehalte.

Dat brengt het totaal aan extra baten op 10 euro. Na aftrek van de extra kosten blijft er een geschat economisch voordeel over van 6 euro per afgeleverd vleesvarken. Zijn extra maatregelen nodig om 85 procent reductie te behalen, dan zal dit voordeel dalen.